Minbarra li wieħed ikun qed jistenna xi bajda taċ-ċikkulata u xi biċċa figolla, u ħelu ieħor marbut ma’ dan iż-żmien, hemm ukoll l-aspett reliġjuż li jagħmel din il-festa waħda mill-aktar festi importanti għall-Insara.
L-Għid il-Kbir, u t-tradizzjonijiet marbuta jiġu ċċelebrati mill-Insara kollha fid-dinja, iżda naturalment, bħal kull festa oħra, ikun hemm tradizzjonijiet differenti.
F’pajjiżna huma bosta li jipprattikaw it-tradizzjonijiet li kbirna bihom marbuta ma’ Ħames ix-Xirka, il-Ġimgħa l-Kbira u l-Għid il-Kbir, iżda kemm nafu dwar l-oriġini ta’ dan iż-żmien u t-tradizzjonijiet?
Kont taf li…
Fil-biċċa l-kbira tad-denominazzjonijiet Insara, l-Għid huwa preċedut mir-Randan, perjodu ta’ 40 jum ta’ sawm u talb.
Id-data ta’ Ħadd il-Għid hija differenti kull sena, u hija ddeterminata mid-data tal-ewkinozju tar-rebbiegħa u ċ-ċikli tal-qamar.
Minħabba li jużaw kalendarji differenti, id-data tal-Għid hija ġeneralment, mhux dejjem, differenti għall-Insara tal-Punent milli għall-Insara Ortodossi tal-Lvant.
Għall-Insara Ortodossi tal-Lvant, Ħadd il-Għid huwa l-bidu tal-istaġun tal-Pascha (il-kelma Griega għall-Għid).
Ħafna denominazzjonijiet Insara jiċċelebraw l-istaġun tal-Għid għal 50 jum, sal-jum tal-Pentekoste.
Għalkemm hija festa Nisranija, aspetti taċ-ċelebrazzjoni u t-tifsira tagħha għandhom l-għeruq marbuta mal-Lhud kif ukoll maċ-ċelebrazzjonijiet pagani.
Iċ-ċelebrazzjoni tal-Għid hija ġeneralment preċeduta mill-Ġimgħa Mqaddsa, li matulha l-aħħar ġimgħa tal-ħajja ta’ Ġesù Kristu, inkluż l-Aħħar Ċena, il-Passjoni u l-Kurċifissjoni tiegħu, hija mfakkra u onorata.
Il-bajd tal-Għid imorru lura sekli. Ħafna mit-tradizzjonijiet mhux reliġjużi tal-Għid jinvolvu l-bajd tal-Għid, bħad-dekorazzjonijiet tal-bajd, egg rolling, u egg hunts. Tradizzjonijiet bħal dawn huma pprattikati minn ħafna Nsara kif ukoll dawk li mhumiex Insara madwar id-dinja.
Minħabba li d-data tinbidel kull sena, l-Għid u l-jiem qaddisa relatati miegħu, bħall-Pentekoste, jissejħu festi “moveable”.
Bosta storiċi jemmnu li t-tradizzjonijiet tad-dekorazzjonijiet tal-bajd tal-Għid hija pagana fl-oriġini, peress li l-bajd spiss kien simbolu tal-fertilità u t-twelid.
ll-Parata tal-Għid ta’ New York City daħlet f’eżistenza gradwali fil-bidu tas-seklu 20, meta eluf ta’ nies bdew jinġabru f’Ħadd il-Għid biex jaraw is-sinjuri juru l-moda ġdida tal-Għid tagħhom.
Diversi denominazzjonijiet Protestanti ddenunzjaw uffiċjalment l-inkorporazzjoni tat-tradizzjonijiet tal-Għid li jinvolvu l-bajd tal-Għid u l-fenek tal-Għid minħabba l-oriġini pagana tagħhom.
Il-ħaruf, li kien użat ħafna drabi fit-riti ta’ sagrifiċċju tal-Lhud, huwa ikla tradizzjonali għall-ikla tal-Għid, li jfakkar is-sagrifiċċju ta’ Ġesù, li huwa msemmi bħala “l-Ħaruf t’Alla.”
Madanakollu, għalkemm is-sinifikat reliġjuż tal-ħaruf jagħmluh l-ikla l-aktar popolari tal-Għid, bosta familji jservu perżut minflok, aktarx għax, il-ħnieżer kienu jinqatlu fil-ħarifa, smoked għal diversi xhur, u jiġu servuti fir-rebbiegħa.
Il-fniek ukoll huma simboli tal-fertilità u l-ħajja. It-tradizzjoni tal-Easter Bunny aktarx bdiet fis-1700 fost l-immigranti Ġermaniżi fl-Amerika.
The Easter Rising kienet insurrezzjoni mmexxija minn nazzjonalisti Irlandiżi kontra l-Gvern Ingliż nhar it-tnejn tal-Għid tal-1916. Ir-ribelljoni u l-eżekuzzjonijiet li segwew eventwalment wasslu għall-ħolqien tar-Repubblika tal-Irlanda nhar it-tnejn tal-Għid tal-1949.
Din ir-ribelljoni rriżultat fil-mewt ta’ madwar 450 persuna u aktar minn 2,500 feriti, il-maġġoranza tagħhom Irlandiżi.
Il-Knisja tal-Moravja fil-Ġermanja bdiet it-tradizzjoni ta’ Sunrise Service f’Jum il-Għid fl-1732. It-tradizzjoni hija maħsuba biex tfakkar lil dawk li jmorru l-knisja ta’ Marija ta’ Magdala, li jingħad li kienet l-ewwel waħda li skopriet li l-qabar ta’ Ġesù kien vojt, għall-ħabta tas-sebgħa, tlett ijiem wara li Ġesù ġie msallab.
Fix-xahar li jwassal għall-Għid, il-Kattoliċi fl-Amerika jimpenjaw ruħhom fi prattika magħrufa bħala l-Istazzjonijiet tas-Salib, permezz ta’ pellegrinaġġ f’14-il sit relatati mal-Kruċifissjoni ta’ Ġesù.
Matul is-seklu 16, il-belt ta’ Oberammergau, il-Ġermanja għamlet wegħda li kull għaxar snin tagħmel Passion Play, li fiha t-tbatijiet u l-mewt ta’ Ġesù Kristu huma rrakkontati permezz ta’ wirja drammatika, bi tpattija għall-protezzjoni mill-Pesta. Skont ir-rapporti, ir-rata ta’ mwiet tnaqqset b’mod sinifikanti wara l-ewwel dramm. Din il-belt kompliet iżżomm il-wegħda sal-lum.
Kienet tradizzjoni li jinżebgħu l-bajd tal-Għid bil-kulur isfar, blu jew aħmar; isfar għax jissimbolizza l-Qawmien ta’ Kristu, blu jindika l-imħabba filwaqt li l-aħmar ifakkar id-demm ta’ Ġesù.
Meta kienu jiltaqgħu filgħodu f’Ħadd il-Għid, l-Insara bikrija kienu jsellmu lil xulxin billi jgħidu, “Alleluia! Kristu Rxoxt!”
Il-bajd tal-Cadbury ġie introdott għall-ewwel darba bħala ħelu tal-Għid fl-Ewropa, fl-1875.
L-ilbies ta’ ħwejjeġ ġodda għal Ħadd il-Għid kien tradizzjoni fost l-Insara sa mill-bidu tal-knisja oriġinali.
Il-belt ta’ Bessières, fi Franza, tiċċelebra l-Għid billi tiġi msajra froġa kbira li jkun fiha madwar 15,000 bajda u tkun msajra f’taġen li għandu dijametru ta’ aktar minn 13-il pied!
F’Ġerusalem, il-belt fejn huwa maħsub li Ġesù ġie msallab, l-Insara jiċċelebraw il-Ġimgħa l-kbira billi jimxu l-istess triq li għamel Ġesù fil-jum li kien imsammar mas-salib. Uħud minn dawk li jattendu saħansitra jġorru salib magħhom bħala tifkira. F’Ħadd il-Għid, ħafna pellegrini jattendu għaċ-ċerimonja fil-Knisja li qiegħda f’Garden Tomb, iż-żona fejn huwa maħsub li ġie midfun Ġesù.
L-akbar bajda tal-Għid taċ-ċikkulata fid-dinja saret fl-Italja, f’April tal-2011, b’kejl ta’ 34 pied u 1.05 pulzieri fit-tul, u tiżen madwar 15,873 libbra. Filwaqt li l-akbar fenek taċ-ċikkulata fid-dinja sar fl-2017 fil-Brażil, fejn disa’ professjonisti taċ-ċikkulata ħadu fuq ġimgħa biex jagħmlu l-iskultura twila 13-il pied u 10 libbra.
