Is-Segretarju Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti Antonio Guterres ħabbar li l-Ukrajna u r-Russja ffirmaw ftehim li jippermetti t-tkomplija tal-esportazzjonijiet vitali tal-qamħ mill-portijiet tal-Baħar l-Iswed tal-Ukrajna, avvanz diplomatiku kbir immirat biex itaffi kriżi tal-ikel globali kkawżata mill-gwerra.
Il-ftehim se jippermetti li jiġu esportati miljuni ta’ tunnellati ta’ qamħ, li bħalissa jinsabu maqbuda fl-Ukrajna mill-gwerra.
In-nuqqas dinji ta’ qamħ Ukren mill-invażjoni tar-Russja fl-24 ta’ Frar ħalla miljuni f’riskju ta’ ġuħ.
Madankollu, Kyiv irrifjuta li jiffirma ftehim dirett ma’ Moska, u wissa li l-“provokazzjonijiet” se jintlaqgħu b’“rispons militari immedjat”.
Iż-żewġ naħat attendew għaċ-ċerimonja tal-iffirmar f’Istanbul iżda ma qagħdux fuq l-istess mejda. Il-Ministru tad-Difiża tar-Russja Sergei Shoigu ffirma l-ftehim ta’ Moska l-ewwel, segwit mill-Ministru tal-Infrastruttura Ukren Oleksandr Kubrakov li ffirma l-ftehim identiku ta’ Kyiv.
Il-ftehim, li dam xahrejn biex jintlaħaq, huwa mistenni li jdum għal 120 jum, b’ċentru ta’ koordinazzjoni u monitoraġġ li għandu jiġi stabbilit f’Istanbul, immecxi minn uffiċjali tan-NU, Torok, Russi u Ukreni. Jista’ jiġġedded jekk iż-żewġ partijiet jaqblu.
L-imblokk tal-qamħ tal-Ukrajna kkawża kriżi globali tal-ikel bi prodotti bbażati fuq il-qamħ bħall-ħobż u l-għaġin li qed jiswew aktar, u ż-żjut tat-tisjir u l-fertilizzant jiżdiedu wkoll fil-prezz.
L-Istati Uniti sejħet lir-Russja biex taġixxi malajr, bil-kelliem tal-White House John Kirby qal li dan kien meħtieġ “biex ma tipprevjeni milli l-vulnerabbli tad-dinja jispikkaw f’insigurtà u malnutrizzjoni aktar profonda”.
F’konferenza tal-aħbarijiet, Shoigu qal li l-ftehim jista’ jippermetti “is-soluzzjonijiet biex jibdew dan il-proċess fil-jiem li ġejjin”.
“Qed nitkellem mhux biss dwar il-bidu tal-esportazzjoni ta’ prodotti agrikoli mill-portijiet Ukreni iżda b’mod ċar ukoll naħdem f’din id-direzzjoni fuq l-esportazzjoni ta’ prodotti agrikoli u fertilizzanti minn portijiet Russi,” żied jgħid.
Ir-Russja dejjem ċaħdet li kienet qed timblokka l-portijiet tal-Ukrajna, u titfa’ l-ħtija lill-Ukrajna u s-sanzjonijiet tal-Punent talli naqqset l-esportazzjonijiet tar-Russja stess.
F’biċċa immirata lejn il-gazzetti fl-Afrika, il-Ministru tal-Affarijiet Barranin Sergei Lavrov tefa’ l-ħtija fuq il-Punent u l-Ukrajna għall-allegazzjonijiet “assolutament bla bażi”. Huwa faħħar il-“pożizzjoni bilanċjata tal-Afrikani rigward dak li qed jiġri fl-Ukrajna u madwarha”.
L-Ukrajna, madankollu, tgħid li l-flotta Russa timblukkaha milli tittrasporta qamħ u esportazzjonijiet oħra u takkuża lill-forzi tal-okkupazzjoni Russi li serqu qamħ mill-irziezet Ukreni.
