Fil-31 t’Awwissu tal-1997, id-dinja kollha tnikktet bil-mewt tal-Prinċipessa Diana. Anki wara mewtha, Diana tibqa’ ikona ta’ saħħa u indipendenza għan-nisa madwar id-dinja.
Il-Prinċipessa Diana, twieldet fl-1 ta’ Lulju tal-1961 f’Sandringham, l-Ingilterra. L-isem proprju tagħha huwa Diana Frances Spencer. Kienet il-mara tal-Prinċep Charles, omm il-Prinċep William, li bħalissa huwa l-werriet tat-tron wara missieru, u tal-Prinċep Harry.
Diana kienet magħrufa għal ħafna iżda l-aktar għax-xogħol tal-karità tagħha u l-immaġni tal-moda tagħha.
Għalkemm kienet membru tal-aristokrazija Ingliża, hija kienet teknikament komuni, mhux irjali.
Missier Diana kien John Spencer, Viscount Althorp, assistant personali għar-Re Ġorġ VI u għar-Reġina Eliżabetta II. Ommha kienet l-Onorevoli Frances Shand-Kydd. Huma ddivorzjaw fl-1969. Missierha kiseb il-kustodja tat-tfal u aktar tard iżżewweġ lil Raine Legge.
Diana kibret prattikament bieb ma’ bieb ir-Reġina Eliżabetta II u l-familja tagħha, f’Park House, ħdejn il-proprjetà ta’ Sandringham tal-familja rjali. Il-Prinċep Charles kien 12-il sena ikbar, iżda l-Prinċep Andrew kien eqreb l-età tagħha u kienu jilagħbu flimkien.
Wara li l-ġenituri ddivorzjaw, missierha kiseb il-kustodja tagħha u ta’ ħutha. Diana ngħatat l-edukazzjoni tagħha d-dar sakemm kellha 9 snin u mbagħad intbagħtet fl-iskola ta’ Riddlesworth Hall u West Heath.
Diana ma kinitx tmur tajjeb m’ommha tar-rispett u lanqas ma kienet qed tmur tajjeb fl-iskola. Minflok, hija kien jinteressaha l-ballet, u skont xi rapporti, il-Prinċep Charles, li kellha r-ritratt tiegħu fuq il-ħajt tal-kamra tagħha fl-iskola.
Meta Diana kellha 16-il sena, reġgħet iltaqgħet mal-Prinċep Charles. Huwa kien joħroġ ma’ oħtha l-kbira Sarah. Minkejja li Diana kienet ħalliet ftit impressjoni fuqu, sa dakinhar kienet għadha żgħira wisq għalih. Wara li telqet mill-iskola West Heath ta’ 16-il sena, attendiet skola fl-iSvizzera, Chataeu d’Oex. Hija telqet wara ftit xhur.
Wara li Diana telqet mill-iskola, marret tgħix Londra u ħadmet bħala housekeeper, nanny, u assistenta ta’ għalliema tal-kindergarten. Hija kienet tgħix f’dar mixtrija minn missierha u kellha tliet persuni oħra jgħixu magħha.
Fl-1980, Diana u Charles reġgħu ltaqgħu meta Diana marret iżżur lil oħtha, li r-raġel tagħha kien jaħdem għar-reġina. Huma bdew joħorġu flimkien u sitt xhur wara Charles ippropona. Huma żżewġu fid-29 ta’ Lulju tal-1981, tieġ li ġie segwit minn ħafna u li saħansitra ġie msejjaħ bħala “it-tieġ tas-seklu.” Diana kienet l-ewwel ċittadina Ingliża li żżewġet l-eredi għat-tron Ingliż fi kważi 300 sena.
Diana mill-ewwel bdiet tagħmel apparenzi pubbliċi minkejja r-riżervi tagħha li tkun fl-għajn tal-pubblikazzjoni. Waħda mill-ewwel żjarat uffiċjali tagħha kienet għall-funeral tal-Prinċipessa Grace ta’ Monako. Diana ma damitx ma ħarġet tqila, hija welldet lill-Prinċep William (William Arthur Philip Louis) fil-21 ta’ Ġunju tal-1982, u mbagħad lill-Prinċep Harry (Henry Charles Albert David) fil-15 ta’ Settembru tal-1984.
Kmieni fiż-żwieġ tagħhom, Diana u Charles kienu pubblikament affettivi. Sal-1986, madanakollu, il-ħin tagħhom ‘il bogħod minn xulxin u l-bruda ta’ bejniethom meta kienu jkunu flimkien, kienu ovvji. Il-pubblikazzjoni tal-bijografija ta’ Diana tal-1992, ta’ Andrew Morton kixfet l-istorja tar-relazzjoni li kienet ilha għaddejja s-snin ta’ Charles ma’ Camilla Parker Bowles, fejn ġie allegat ukoll li Diana kienet għamlet diversi attentati ta’ suwiċidju. Fi Frar tal-1996, Diana ħabbret li kienet qablet li jiddivorzjaw.
Id-divorzju ġie ffinalizzat fit-28 t’Awwissu tal-1996, sena qabel il-mewt ta’ Diana. Kemm hi kif ukoll Charles baqgħu attivi fil-ħajja ta’ wliedhom. Diana kompliet tgħix fil-palazz ta’ Kensington u tħalliet iżżomm it-titlu ta’ Prinċipessa ta’ Wales. Fid-divorzju, hija ċediet ukoll ħafna mill-karitajiet li kienet taħdem magħhom, u żammet ftit kawżi biss: dawk ta’ bla dar, bl-AIDS, lebbra, u kanċer.
Ritratt: Tim Graham/Getty Images)
Fl-1996, Diana kienet involuta f’kampanja biex tipprojbixxi l-landmines. Hija żaret diversi nazzjonijiet fl-involviment tagħha mal-kampanja kontra l-landmines, attività aktar politika min-norma għall-familja rjali Ingliża.
Fil-bidu tal-1997, Diana kellha relazzjoni romantika mal-playboy ta’ 42 sena, “Dodi” Fayed (Emad Mohammed al-Fayed). Missieru, Muhammed al-Fayed, kien is-sid tal-maħżen ta’ Harrord u r-Ritz Hotel f’Pariġi, fost proprjetajiet oħra.
Fit-30 t’Awwissu tal-1997, Diana u Fayed telqu mir-Ritz Hotel f’Pariġi, akkumpanjati f’karozza minn sewwieq u l-bodyguard ta’ Dodi. Huma ġew segwiti mill-paparazzi. Eżatt wara nofsillejl, il-karozza tilfet il-kontroll f’mina ta’ Pariġi u ġġarfet. Fayed u s-sewwieq mietu mill-ewwel, Diana mietet aktar tard fi sptar minkejja li pruvaw isalvawha u l-bodyguard baqa’ ħaj minkejja li kellu ġrieħi gravi.
Din l-aħbar qajmet reazzjonijiet ta’ xokk u niket madwar id-dinja kollha. Ħafna taw il-ħtija ta’ dak li ġara lill-paparazzi li kienu qed isegwu l-karozza tal-Prinċipessa u li minnhom is-sewwieq apparentament kien qed jipprova jaħrab. Testijiet li saru wrew li s-sewwieq kien qabeż sew il-limitu legali tal-alkoħol, ħafna tefgħu t-tort fuq il-fotografi u l-persistenza tagħhom biex jieħdu ritratti esklussivi ta’ Diana li jistgħu jippubblikaw.
Il-familja ta’ Diana, Spencer, waqqfu fond għall-karità f’isimha, u fi żmien ġimgħa kienu diġà nġabru ammonti kbar ta’ flus. Il-funeral tal-Prinċipessa Diana fis-6 ta’ Settembru ġibed l-attenzjoni mid-dinja kollha.
F’ħafna modi, Diana u l-istorja ta’ ħajjitha kienu paralleli ħafna fil-kultura popolari. Hija kienet miżżewġa qrib il-bidu tat-tmeninijiet, u t-tieġ tagħha li kien meqjus bħala “fairy-tale wedding”, komplut b’glass coach u libsa li tikkumplimenta s-sbuħija ta’ Diana, kien sinkronizzat mal-ġid u l-infiq tas-snin tmenin.
Il-ġlidiet tagħha mal-bulimja u d-dipressjoni magħrufa pubblikament kienu wkoll modi tipiċi tat-tmeninijiet fuq l-għajnuna personali u l-istima personali. Il-fatt li kienet tidher li fl-aħħar bdiet tirkupra ħafna mill-problemi tagħha għamel il-mewt tagħha aktar traġika.
Ir-realizzazzjoni tat-tmeninijiet tal-kriżi tal-AIDS kienet waħda li fiha Diana kellha parti sinifikanti. Ir-rieda tagħha li tbus u tgħannaq lil dawk li jbatu mill-AIDS, fi żmien meta bosta mill-pubbliku riedu jpoġġu lill-persuni bl-AIDS fi kwarantina fuq biżgħat irrazzjonali u nuqqas ta’ edukazzjoni, għenet biex tbiddel kif jiġu trattati persuni bl-AIDS.
Illum, Diana għadha mfakkra bħala l-“Prinċipessa tal-poplu”, mara ta’ kontradizzjonijiet li twieldet fil-ġid iżda li riedet tgħix ħajja sempliċi u ta’ waħda komuni kemm jista’ jkun; mara li tħabtet bid-dehra tagħha iżda kienet ikona tal-moda; mara li kienet tiġbed l-attenzjoni iżda spiss kienet tibqa’ fl-isptarijiet u siti oħra tal-karità ħafna wara li jkunu telqu tal-midja.
Ħajjitha kienet is-suġġett ta’ bosta kotba u films, fosthom Diana: Her True Story, Diana: Last Days of a Princees u Diana, 7 Days.
Mija u disa’ snin ilu, proprju fil-15 ta’ April tal-1912, vapur lussuż tal-passiġġieri, li kien meqjus li ma jistax jegħreq, laqat iceberg u għereq barra mill-kosta ta’ Newfoundland. Għalkemm b’kollox mietu aktar minn 1,500, ittieħdu 73 sena biex it-tifrik tal-vapur finalment jinstab, u ħafna snin oħra biex tinkixef l-istorja sħiħa tat-traġedja.
Issa, aktar minn seklu wara, it-Titanic għadu wieħed mill-aktar stejjer affaxxinanti fl-istorja, u ispira għadd ta’ films, kotba u riċerka dwar ir-rakkont traġiku u misterjuż tiegħu.
Imma kemm nafu verament dwar is-sigrieti tat-Titanic u dawk abbord?
Irnexxielna niskopru fatti u dettalji li żgur ma rajnihomx fil-film, li jgħaddi kemm jgħaddi ż-żmien jibqa’ tant popolari u segwit.
Ma ġiex irħis! Il-vapur sewa $7.5 miljun biex jinbena. Fatt interessanti huwa li l-film ta’ James Cameron tal-1997 dwar id-diżastru kellu baġit ta’ produzzjoni ta’ $200 miljun.
Żgur li ma kienx xogħol ta’ raġel wieħed. Ħadu 3,000 bennej tal-bastimenti Harland & Wolff biex jibnu l-vapur.
Kien twil aktar minn 882 pied li jiġi ekwivalenti għal kważi tliet grounds tal-futbol. Kien jiżen ukoll 52,310 tunnellata.
Waħda mill-ismokestacks ma kinitx taħdem. Tlieta minnhom biss kienu fil-fatt funzjonali. Dak żejjed kien biss biex il-vapur jidher aktar impressjonanti.
Kien hemm biss 20 dgħajsa tas-salvataġġ. Il-vapur kien mgħammar biex iżomm 64. Ħafna mid-dgħajjes tas-salvataġġ intbagħtu qabel ma kienu mimlijin. Kien hemm 28 persuna fuq l-ewwel dgħajsa meta kienet tesa’ 65 persuna.
Id-disinn interjuri kien ibbażat fuq lukanda ta’ Londra. The Ritz, fil-viċinat ta’ Picadilly f’Londra ispirat id-disinn ta’ ġewwa tal-vapur. Il-lukanda fetħet fl-1906 u għadha topera sal-lum.
Kien hemm ħafna kumditajiet fil-parti tal-ewwel klassi tal-vapur. Parti minn dan il-lussu kien jinkludi pixxina, banju Tork, squash court, u kennel tal-klieb.
Kien jeħtieġ ħafna faħam. Iktar minn 800 tunnellata ta’ faħam inħarqu biex iħaddmu l-vapur kuljum.
Iktar minn 100,000 persuna attendew għat-tnedija tal-vapur. Telaq minn Belfast, l-Irlanda.
Abbord kien hemm aktar minn 2,200 persuna. In-numri jvarjaw kemm kien hemm eżattament nies fuq il-vapur, iżda 32% biss salvaw mill-għarqa.
In-numru eżatt ta’ mwiet għadu mhux magħruf. Hemm approssimattivi bbażati fuq il-manifesti tal-vapur, iżda n-nies ivvjaġġaw taħt ismijiet foloz u minn tant postijiet differenti li dawk il-listi ma kinux kompletament preċiżi.
Kellha tkun vaganza romantika għal xi wħud. 13-il koppja abbord kienu fuq il-qamar il-għasel tagħhom.
Kien hemm biss 23 membru tal-ekwipaġġ nisa. Dawk it-23 mara kienu jiffurmaw it-885 membru tal-ekwipaġġ li kienu abbord.
Il-mużiċisti ma kellhomx biċċa xogħol faċli! Il-mużiċisti fuq il-vapur kienu mistennija li jkunu jafu t-352 kanzunetta kollha elenkati fil-ktieb tal-kanzunetti mogħtija lill-passiġġieri tal-ewwel klassi sabiex ikunu jistgħu jagħmlu t-talbiet tagħhom.
Huma komplew għaddejjin anki waqt li kien qed jegħreq il-vapur! Ix-xena ikonika mill-film ġrat ukoll fil-ħajja reali, bl-għan li jagħtu l-għajnuna tagħhom biex jikkalmaw il-passiġġieri, il-mużiċisti komplew idoqqu anki waqt li kien qed jegħreq it-Titanic, u fl-aħħar mill-aħħar tilfu ħajjithom fl-għarqa.
Il-vapur kellu l-gazzetta tiegħu stess. The Atlantic Daily Bulletin kienet tiġi stampata u mqiegħda kull filgħaxija fil-kamra tat-tipjip tal-passiġġieri tal-ewwel klassi.
L-aħħar pranzu tal-vapur kien festa. L-aħħar ikla servuta fuq it-Titanic kienet tikkonsisti f’10 korsijiet. Il-menu kien jinkludi oysters, soppa tax-xgħir, salamun moqli, u ħafna aktar.
Kellu 15,000 flixkun birra ale u, 1,000 flixkun inbid abbord. Il-vapur kien ukoll maħżuna bi 850 flixkun likur kif ukoll 8,000 sigarri! Uħud mix-xampanja fil-fatt instabu meta ġie skopert in-nawfraġju fl-1985.
Kien hemm passiġġieri tal-ewwel klassi, u kien hemm ukoll John Jacob Astor IV. Aston kien l-iktar passiġġier sinjur abbord. Huwa kien jiswa aktar minn $90 miljun. Dan huwa aktar minn żewġ biljun dollaru skont l-istandards tal-lum meta titqies l-inflazzjoni.
Il-furnar tal-vapur, Charles Joughin, kien fost dawk li salvaw. Joughin qatta’ sagħtejn fl-ilma qabel ma ġie salvat. Huwa sostna li kien kapaċi jdum daqshekk għax xorob ħafna whiskey minn qabel.
Mara li baqgħet ħajja mill-għarqa tat-Titanic, aktar tard irnexxielha ssalva wkoll minn għarqa ta’ vapur ieħor! Stewardess u infermiera Violet Jessop baqgħet ħajja mill-għarqa tat-Titanic biss biex tesperjenza vapur ieħor li għereq fuq il-Britannic erba’ snin wara, fl-1916. Jessop irnexxielha terġa’ ssalva iżda sofriet ġrieħi trawmatiċi f’rasha.
Persuna oħra li rnexxielha ssalva, aktar tard saret attivista u ħarġet għas-Senat tal-Istati Uniti. Waħda mill-aktar persuni famużi li salvaw mit-traġedja tat-Titanic kienet Margaret Brown, li aktar tard ġiet imlaqqma “The Unsikable Molly Brown.” Hija saret attivista avida, tappoġġja s-sugffraġju tan-nisa u saħansitra ħarġet għas-Senat.
L-iżgħar persuna li salvat mietet fl-2009. Milvina Dean kellha xahrejn meta kienet fuq it-Titanic. Għexet sal-età ta’ 97 sena.
Milton S. Hersey suppost kellu jkun passiġġier. Il-magnat taċ-ċikkulata kellu biljett u kollox, iżda kellu jaqleb għal vapur ieħor li ħadu lejn New York aktar qabel minħabba xi laqgħat tan-negozju li kellu.
Kellu jkun hemm eżerċizzju tad-dgħajjes tas-salvataġġ dakinhar li għereq il-vapur. Il-Kaptan Edward John Smith ikkanċella dan l-eżerċizzju li kien ippjanat dakinhar tal-għarqa iżda r-raġuni ħadd ma jafha.
Ġie magħruf minn fejn ġiet l-iceberg. Il-biċċa silġ ta’ 100 pied ġiet traċċata lura għal glaċier fi Greenland.
Il-vapur ħa 400 tunnellata ilma kull minuta wara li laqat l-iceberg. L-ewwel ma ntliet bl-ilma kienet il-parti ta’ quddiem tal-vapur, li kkawża l-parti ta’ wara titla’ fl-arja u eventwalment tinqata’.
Kien 400 mil mill-art meta għereq. Newfoundland kienet l-eqreb destinazzjoni, iżda t-Titanic kien diġà taħt l-ilma ftit sigħat wara li laqat l-iceberg.
Il-gazzetti ma rrapurtawx l-istorja tat-traġedja sewwa. Meta l-aħbar dwar l-għarqa laħqet il-kontinent, diversi gazzetti rrapurtaw ħażin li ma kienx hemm vittmi. Ladarba n-numri veri bdew deħlin, in-nies ingħaqdu flimkien biex jiġbru flus għall-vittmi.
Film dwar it-traġedja ħareġ inqas minn xahar wara li ġrat. Kien film sieket maħruġ f’Mejju tal-1912. Kien ikkaratterizzat minn Dorothy Gibson, attriċi li baqgħet ħajja mill-għarqa.
Ħa ħafna żmien biex jinstab ir-relitt. Il-missjonijiet ta’ tfittxija bdew kważi immedjatament wara li l-vapur sparixxa taħt l-ilma, iżda ma nstabx sal-1985. Robert Ballard sab ir-relitt waqt li kien abbord vapur ta’ riċerka Franċiż imsejjaħ Le Suroît.
Irkupraw ħafna mir-relitt. Ġew irkuprati madwar 6,000 artifatt, li jinsabu għall-wiri f’mużewijiet madwar id-dinja u xi wħud inbiegħu bl-irkant bi prezzijiet għoljin.
Il-lookouts tal-vapur ma setgħux jaċċessaw il-binokli. Il-binokli tal-vapur apparentament kienu msakkra ġewwa kabinett, imma ħadd ma seta’ jsib iċ-ċwievet minħabba li uffiċjal tal-vapur aċċidentalment nesa jagħtihomlhom. Għaldaqstant kellhom jiddependu fuq il-vista tagħhom biss, wieħed mill-ħafna fatturi li huma maħsuba li kkontribwixxew fit-traġedja tal-vapur.
Il-fdalijiet tal-vapur qed jisparixxu. Hemm batterja li tiekol is-sadid imsejħa Halomonas titanicae li bil-mod qed tikkonsma l-fdalijiet tal-vapur. Huwa mistenni li jkun sparixxa kompletament sal-2030.
Hemm Titanic ieħor ippjanat! Fl-2012, il-miljunarju Awstraljan Clive Palmer ħabbar pjanijiet biex jibni replika moderna tat-Titanic, imsejħa Titanic II, f’assoċjazzjoni mal-kumpanija Blue Star Line. Il-bord tal-kumpanija jikkonsisti f’żewġ dixxendenti ta’ persuni li salvaw mill-għarqa.
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept”, you consent to the use of ALL the cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
