Mela Lynn hi mara ta’ 31 sena li tħobb il-ħajja u tħobb tgħix. Jien persuna sensittiva, nisma’ u nosserva ħafna. Inħobb nesperjenza affarijiet ġodda, anke jekk ġieli nibża’ jew nippanikkja ħafna għax inħalli l-ħsibijiet jiġru bija! Nemmen li kieku, ma ppruvajtx u ma nippruvax affarijiet u esperjenzi ġodda ma niltaqax ma’ nies ġodda li jgħinuni biex kemm jista’ jkun dejjem noħroġ l-aħjar tiegħi u ma neħilx mal-limitu tad-diżabilità fiżika li għandi. Minkejja dan kollu li għidt, inħoss li għadni ma nafx ma nafx min jien, għax kuljum ninbidel u niskopri ħaġa ġdida fija li ma kontx naf qabel.
Il-kapaċità tiegħek li tesprimi ruħek b’mod tajjeb ħafna u profond permezz tal-kitba, hija xi ħaġa li wieħed ma jistax ma jinnutax dwarek. Kif nibtet il-passjoni tiegħek tal-kitba, u x’libertà tagħtik?
Il-passjoni tal-kitba tmur lura għal meta kont fir-raba’ sena tal-primarja. Niftakar, l-għalliema kienet taqralna kuljum mill-kotba ta’ Trevor Zahra. Minn dak iż-żmien ‘il quddiem għidt li rrid insir bħal dan l-awtur bravu ħafna. Qrajt il-kotba kollha tiegħu għax jaffaxxinani kif jiżvolġi l-istejjer tiegħu bi kliem sempliċi u b’ritmu mexxej. Insomma f’kelma waħda sar l-idolu tiegħi, tant li fis-sekondarja meta kien ikollna komponiment kont nipprova nuża’ l-istil ta’ kitba tiegħu. L-għalliema kienu qaluli li għandi talent, imma bqajt ma ħadtux bis-serjetà sakemm spiċċajt mis-sekondarja.
Kont spiċċajt inqatta’ ħafna ħin id-dar, fija kien hemm vojt u monotonija kbira tant li waqajt f’dipressjoni. Imbagħad wara ħafna insistenza mingħand ħabibti ħarbixt l-istorja tiegħi. Minn hemm ma ħaristx lura, kuljum nikteb xi ħaġa, anki jekk tkun sentenza waħda biss. Bil-kitba, jien nista’ mmur u nimraħ kullimkien. Tilliberani għax meta nikteb jien ninsa għal ftit il-limitazzjonijiet fiżiċi tiegħi u nidħol f’dinja oħra. Dinja fejn l-ispirtu tiegħi jtir ‘il fuq mingħajr ma jwaqqfu ħadd.
X’definizzjoni għandha d-diżabilità għalik personali?
Għalija d-definizzjoni tad-diżabilità tvarja ħafna. Skont iċ-ċirkostanzi li nkun fihom u l-burdati li jkolli. Ikun hemm ġranet fejn inħossni qisni għandi ġgant jgħaffeġ fuqi u rrid inkompli bil-ġurnata tiegħi, bih idur miegħi kullimkien. Drabi oħra lanqas biss taffettwani li jien b’diżabilità, għax inkun qed inħossni tajba fija nnifsi. Imma jien inħobb nara l-limitazzjonijiet fiżiċi tiegħi bħala gaġġa li ssakkarni milli nagħmel dak li nixtieq. Għalkemm dejjem nipprova nsib mezzi kif indur ma’ din il-gaġġa, ġismi, biex fl-aħħar xorta nagħmel dak li nixtieq.
Kemm-il darba titkellem dwar l-intimità u s-sesswalità. L-ewwel nett, int personali kif tiddistingwi bejn dawn it-tnejn?
L-intimità u s-sesswalità huma konnessi u relatati ħafna ma’ xulxin, imma mhumiex l-istess. Għalija l-intimità hi u sseħħ kull meta nagħżel li nara lill-persuna l-oħra mhux bl-għajnejn fiżiċi tiegħi, iżda bl-għajnejn ta’ ruħi. Dawn l-għajnejn li jaraw il-bżonnijiet l-aktar profondi tal-oħrajn biex hekk nitqanqal minn ġewwa ħalli mhux biss ngħinhom, iżda mmur pass oltre minn hekk, insir naf l-istorja tagħhom u nitwaħħad magħhom, mhux għall-pjaċiri tiegħi, imma għax jinteressani u nħobb verament lill-oħrajn.
Is-sesswalità, imbagħad hi dak kollu li jagħmilni l-mara li jien. L-ewwel aspett tas-sesswalità jistedinni biex jien inħobb, nirrispetta u nkun konxja tas-sbuħija tal-feminilità tiegħi. Imbagħad għalija, l-att sesswali jikkumplimenta u jgħaqqad is-sbuħija tiegħi, ma’ dik ta’ ħaddieħor biex nikber fl-għarfien li ma nistax ngħix mingħajr ma nħobb verament biex nagħti ħajja lill-ieħor u eventwalment jista’ jkun hemm lok ta’ ħolqien ta’ ħajja wkoll.
Mill-perspettiva tiegħek, x’inhuma l-isfidi li trid tiffaċċja b’mod kontinwu fejn jidħlu l-intimità u s-sesswalità? X’inhuma n-nuqqasijiet li tħoss l-aktar bħala mara?
Fejn jidħlu l-persuni b’diżabilità, l-intimità u s-sesswalità għadhom tabù. Personalment din ir-realtà ttaqqalni ħafna għax ikolli ngħixha waħdi, naħbi l-bżonnijiet, ix-xewqat u l-emozzjonijiet naturali tiegħi. Ngħixha waħdi fis-skiet għax inħoss li s-soċjetà inġenerali ma tqishomx dawn il-bżonnijiet tal-persuna b’diżabilità u ma tiddistingwix bejn intimità u sesswalità. Jista’ jkun li persuna b’diżabilità tkun trid biss l-intimità, din tinkludi tgħanniq, karezzi, tmellis fix-xagħar, tpoġġi fuq xi ħadd eċċ.
L-akbar nuqqas li naħseb li hawn hu li persuni b’diżabilità ma jitkellmux biżżejjed fuq dawn il-bżonnijiet tagħhom fil-pubbliku. Allura, imbagħad ovvja li n-nies t’hemm barra ma jistgħux ikunu jafu vera xi nħossu aħna, jistgħu biss jispekulaw!
X’inhuma x-xewqat tiegħek f’dan ir-rigward? X’tixtieq li jsir?
Nixtieq li aktar nies ma jinħasdux u ma jibżgħux meta nesprimi dawn il-bżonnijiet li għandi. Ħeq, jien bniedma tad-demm u l-laħam bħal kulħadd! Hemm bżonn li jsiru aktar diskussjonijiet edukattivi fuq dan is-suġġett fuq it-televixin u l-midja soċjali.
X’inhuma l-ħsibijiet tiegħek dwar is-servizzi ta’ sex workers għal persuni b’diżabilità?
Naqbel li jkun hawn is-servizz ta’ sex workers, iva għaliex le. Basta dan ikun regolat u jkun hemm persuni mħarrġa sew kif jiffaċċjaw u jittrattaw persuni b’diżabilità, l-aktar meta dawn ikunu vulnerabbli.
Jekk dan it-tip ta’ servizz jiġi legalizzat f’Malta, tikkunsidra li tagħmel użu minnu int personali?
Mistoqsija diffiċli din! Kieku mmur żgur imma mhux għas-sess, l-ewwel ħaġa li nixtieq nagħmel hu li niskopri lil ġismi, għax minħabba li ma nużax idi sew ma nistax inkun intima miegħi nnifsi. Minħabba f’hekk f’dan l-aspett inħoss li għadni tifla u mhux mara. Allura nitlob l-għajnuna tas-sex worker biex nagħmel dan, rigward jekk nagħmilx is-sess ma’ sex worker illum bħalissa ngħid le. U ngħid le, għax nixtieq relazzjoni u s-sess waħdu narah bla sens mhux komplut, qisni mort ikla u qbiżt fid-deżerta mill-ewwel. Is-sess mingħajr relazzjoni u intimità nħoss li jitlef l-iskop u s-sbuħija tiegħu.
Liema mentalità tas-soċjetà ġenerali tħoss li hemm bżonn tinbidel l-aktar? U int, xi tħoss li tista’ tagħmel, jew x’qed tagħmel biex tagħti sehmek għal din il-bidla?
Thank God il-mentalità tas-soċjetà inġenerali lejna l-persuni b’diżabilità tjiebet ħafna, l-aktar fl-oqsma tal-aċċessibiltà u l-edukazzjoni għalkemm bħal f’kollox baqa’ xi jsir. Biss l-iżjed setturi li narahom baqgħu lura huma tax-xogħol u s-sesswalità. Mhux ħa noqgħod nirrepeti dwar is-suġġett tas-sesswalità, biss ma nafx għala persuna toqgħod lura milli turi affezzjoni lejn persuna b’diżabilità. Forsi jista’ jkun li dak li jkun joqgħod lura għax ma jkunx irid li l-persuna b’diżabilità tiggranfa miegħu bħal qarnita u tifhmu li jrid relazzjoni magħha, ma nafx eżatt. Biss ma fiha xejn ħażin billi tgħannaq u tikkarezza lil persuna b’diżabilità. L-importanti li jkun hemm komunikazzjoni ċara u diretta fuq l-emozzjonijiet taż-żewġ persuni kkonċernati.
Fil-qasam tax-xogħol, hi ħaġa frustranti ħafna li aħna l-persuni b’diżabilità jkollna l-kwalifiċi kollha meħtieġa u ma nsibux xogħol għas-sempliċi raġuni li min iħaddem ma jemminx fina. Min-naħa tiegħi, nieħu kull opportunità biex nitkellem fuq id-diżabilita’. Fil-fatt ħloqt grupp fuq Facebook jismu ‘People with Cerebral Palsy in Malta’. Fih inqajjem kuxjenza fuq dawn is-suġġetti u oħrajn li jolqtu lilna direttament bħala nies b’diżabilità.
Is-saħħa mentali u persuni b’diżabilità. X’inhuma l-ħsibijiet tiegħek dwar dan?
Nemmen li s-saħħa mentali tal-persuni b’diżabilità trid tkun kemm jista’ jkun dejjem fl-aħjar forma possibbli. Għax diġà hu piż kbir li wieħed iġorr il-limitazzjonijiet fiżiċi tiegħu kuljum bil-konsegwenzi u l-kumplikazzjonijiet kollha li dawn iġibu magħhom. Għalija li nkun mentalment b’saħħti hi xi ħaġa li ma nistax ngħaddi mingħajrha għax inkella ma nkunx nista’ nkampa mal-ostakli tad-diżabilità. Apparti minn hekk, tgħallimt u qed nitgħallem kif it-toqol tal-ħajja ta’ kuljum naqsmu ma’ dawk il-persuni li jien nafda biex dan il-piż ma jagħlaqnix fija nnifsi biex nipprova nkun pożittiva.
Inkun korretta jekk ngħid li int persuna reliġjuża ħafna? X’differenza jagħmel dan il-fatt fil-ħajja ta’ kuljum tiegħek?
Jien ma ngħidx li jien persuna reliġjuża għax għalkemm nieħu sehem fil-quddies kważi kuljum, hemm xi affarijiet fil-knisja li jien ma naqbilx magħhom. Imma ngħid li jien persuna li nħaddan il-fidi Kattolika. Iva, għalija l-fidi f’Ġesù hi kollox, għax bil-fidi jien kapaċi ngħix din it-tbatija tad-diżabilità bit-tama u bi skop li din ma tkunx kollha għalxejn. Anzi nħoss li Alla jrid u għandu sejħa partikolari permezz tad-diżabilità u jridni nwassal imħabbtu permezz tal-istess diżabilità.
Taħseb li l-Knisja Kattolika għadha tħares u tirreferi għall-persuni b’diżabilità bħala “anġli” u “speċjali”?
Iva, sfortunatament din il-mentalità tal-‘anġli u speċjali’ ilha magħna minn meta twaqqfet id-Dar tal-Providenza. Diffiċli ħafna tneħħi din il-mentalità, l-aktar għaliex huma ftit dawk il-persuni b’diżabilità li jinvolvu ruħhom fi gruppi taż-żgħażagħ bħali, li hi ħasra għax kull persuna għandha x’toffri. Nixtieq nara aktar nies b’diżabilità jinvolvu ruħhom fil-knisja biex ngħaddu l-messaġġ li aħna mhux karità biss irridu imma għandna x’nagħtu ukoll.
Naf li int taħdem. X’inhu x-xogħol tiegħek? U kif tiddeskrivi l-esperjenza tiegħek fid-dinja tax-xogħol?
Jien ilni naħdem għal dawn l-aħħar 4 snin bħala data inputer ma’ kumpanija privata. Ix-xogħol lili tani d-dinjità li jistħoqqli u fejn qabel kont nistħi u naħrab mill-mistoqsija meta jistaqsuni x’nagħmel, issa m’għadnix. Peresss li naħdem dejjem mid-dar, nixtieq li jkolli l-opportunità li niltaqa’ mal-impjegati wiċċ imb’wiċċ, imma overall għal qalbi ħafna li japprezzaw xogħli.
Lynn, ma nistax ma nsemmilekx il-ħbiberija speċjali li ċertament hija importanti ħafna għalik. Xi jfisser għalik David? X’differenza jagħmel f’ħajtek u x’jagħmel il-ħbiberija tagħkom speċjali?
Inħossni mbierka ħafna li għandi ħabib bħal David. Għandi ħafna ħbieb u kollha jgħinuni ħafna, min b’mod u min b’ieħor, imma David jispikka fosthom kollha. Konna ltqajna mill-grupp tal-LAND, grupp għall-persuni b’diżabilità biex jissoċjalizzaw u hu kien ġie magħna bħala volontier. Imbagħad sirna ħbieb tal-qalb madwar 4 snin ilu meta kont għaddejja minn żmien diffiċli. Minn dakinhar sal-lum dejjem sibtu hemm għalija. Għamilna minn kollox flimkien, morna l-Olanda u ħa ħsiebi hu, immorru weekend breaks, iniżżilni l-baħar waħdu eċċ eċċ.
Niftakar darba qalli, li hu jrid jgħinni nagħmel dak li nħoss ġewwa fija, imma li ma nkunx nista’ noħorġu fuq barra minħabba d-diżabilità. Għalija, David huwa ħija li m’għandix, tant għandna ħbiberija intima bejnietna li min ma jafx li David miżżewweġ jaħseb li qiegħdin flimkien! Daqshekk hi speċjali l-ħbiberija tagħna u nittama li tibqa’.
Għidilna ftit dwar il-kotba li ktibt s’issa. Minn fejn ġiet l-idea u l-ispirazzjoni għalihom? Hemm pjan għal ktieb ieħor?
Mela, l-ewwel ktieb tiegħi jismu ‘Namra’ hu ġabra tal-ħsibijiet u l-poeżiji tal-bidu nett tal-kitba tiegħi u t-tieni ktieb jismu ‘Tiżwiqa’. ‘Tiżwiqa’ jikkonsisti f’10 novelli qosra soċjo-reliġjużi. Kollox jispirani jien, l-aktar l-esperjenzi li ngħaddi minnhom jien u persuni viċin tiegħi. Issa bdejt nikteb rumanz, forsi nippubblikah ‘il quddiem.
Għandek xi ħolm li tixtieq twettaq?
Jien persuna li ngħix ġurnata b’ġurnata, kull opportunità li tħabbatli l-bieb neħodha, però ma nippjanax ħafna għal quddiem għax jekk ma jirnexxilix inwettaq dak li jkolli f’moħħi naqa’ ħażin ħafna. Li nixtieq li nerġa’ nsiefer u nagħmel aktar avventuri partikolarment ma’ David.
X’inhu l-aħħar messaġġ tiegħek?
Nixtieq nirringrazzjakom għax permezz ta’ din l-intervista erġajt skoprejt affarijiet fija nnifsi li kont insejt.
Lynn se tkun ukoll qed tikkontribwixxi b’mod regolari fuq skoperta.net!
M’haju allibbirari hija t-tieni wirja għal Rebecca Ranieri. Iżda f’din il-wirja, għad-differenza tal-ewwel waħda, Rebecca se tkun qiegħda tesibixxi waħedha. L-ewwel wirja tagħha kienet dik li ttellgħet waqt ProTaGoNiesTea.
Ranieri ma tridx tillimita ruħha għal-limitazzjonijiet u għall-mistoqsijiet li jaf jiġu imposti fuqha meta tiġi identifiktata bħala artista. Fl-istudjow tagħha, tingħalaq f’dinja għaliha, fejn kollox jintefa’ u l-mistoqsijiet jissiktu. Hemm toħloq figuri li iktar jorbtuha mad-dinja spiritwali milli dik reali. Figuri misterjużi, sfukati li jinħolqu anke b’użu ta’ tekniki spontanji. Tintilef f’dinja oħra biex toħloq esseri li permezz tagħha aħna wkoll, l-osservaturi, nistgħu napprezzaw xi tħoss u x’qiegħda tara waqt dawn il-mumenti intimi; waħedha msakkra fl-istudjow tagħtina ċans inkunu preżenti għall-ħsus tagħha.
M’haju allibbirari hija frażi Siċiljana, li tfisser “Irrid nillibera lili nnifsi”. Rebecca kibret bid-djalett Siċiljan madwarha, permezz ta’ nannuha, minn età żgħira kienet tqatta’ kull Sajf ġewwa Sqallija. Permezz ta’ din il-wirja, Ranieri tixtieq toħloq rabta u kuntatt ma’ dik il-parti fiha li baqgħet tappartjeni għal Sqallija. Ma’ mumenti, memorji u ħsus li għadhom iħufu fiha u li jaf hi stess mhux dejjem konxja tagħhom.
Il-kunċett ta’ din il-wirja jdur madwar armla Siċiljana, armla li tilfet kull tip ta’ affezzjoni li tista’ toffrilha d-dinja. Tgħaddi l-ġranet msakkra waħedha fid-dlam, imdawra bil-memorji, bid-dlam u bis-skiet, skiet li jtarrax. Titrejjaq minn din is-sofferenza biss meta tpinġi.
Rebecca Ranieri trid teħodna lura permezz ta’ din l-armla, fi żminijiet oħra meta l-mewt kienet tinħass preżenti. Li minn żmien il-Griegi kienu jqabbdu lill-qaddejja tagħhom idoqqu mużika tal-mewt. Iktar ‘il quddiem fiż-żmien iżda li kważi, kważi minsija ġewwa Sqallija, il-familjari tal-mejjet kienu jduru madwaru u permezz ta’ kant kienu jitkellmu miegħu. Jitkellmu miegħu bi ħlewwa u jfakkruh f’mumenti sbieħ u koroh li għaddew flimkien; jistaqsuh mistoqsijiet li se jibqgħu mingħajr tweġiba għalihom; jesprimu d-diżappunti tagħhom b’ton t’affettwazzjoni; jirringrazzjawh tal-għerf li għex bih u li għad jirrikorru għalih fil-futur.
F’kelma waħda, ipinġu bi kliem ix-xeni ta’ matul il-ħajja tal-mejjet. Fl-isfond ta’ dan kollu kien ikun hemm ukoll għajjat u twerżiq għat-telfa li ġarrbu.
Kienu jinkrew ukoll bekkejja, piagnone, nisa li jiġu mħallsa sabiex jibku lill-mejjet. Il-kulur iswed kien il-kulur tal-viżtu, tal-ħwejjeġ, tal-biċċiet tad-drapp li jiġu marbuta bħala referenza mal-bieb tad-dar li soffra telfa; tal-velijiet u tad-drapp użat fil-kamra tad-dfin. Illum nistkerħu u nevitaw is-suġġett tal-mewt. Nittrattawh bħala suġġett li ma jikkonċernaniex, bħala xi ħaġa li mhux se taffettwana personalment imma tikkonċerna dejjem lil ħaddieħor. Fil-passat, kienet storja oħra, il-mewt kienet dejjem preżenti; kienet xi ħaġa familjari u dejjem iddur mas-saqajn. Il-fatt li l-ħajja tal-bniedem kienet iqsar minn dik tal-lum kien ikompli jsaħħah dan il-fatt, speċjalment bl-ammont kbir ta’ mwiet tat-tfal minħabba n-nuqqas t’avvanz li kien għad hawn fil-mediċina.
Rebecca Ranieri f’M’haju allibbirari qiegħda tissombolizza dan kollu permezz t’armla Siċiljana. Armla Siċiljana tipika li tħaddan l-uġigħ li ġġib magħha t-telfa, tħalli dan l-uġigħ jikkunsmaha u twerżaq twerżiq li ħadd ma jista’ jisma’ għax hu twerżiq ġewwieni. Ma tridx toħloq wirja tal-ħsus tagħha, trid biss tpinġi.
Kull biċċa arti f’din il-wirja tirrapreżenta frazzjoni partikolari mid-dinja intima u sentimentali ta’ Rebecca. Il-memorji, il-ħsibijiet u l-ħsus.
Din il-wirja se tittella’ bejn il-25 ta’ Novembru u l-10 ta’ Diċembru 2021, ġewwa Art by the Seaside, 65, Triq il-Mina tax-Xatt, Senglea.
Illum bdejna xahar ġdid, ix-xahar ta’ Settembru. Bosta jaraw dan ix-xahar bħala żmien tas-sena pjaċevoli ħafna.
Minkejja li f’Malta, Settembru nassoċjawh mar-riħ isfel li qed nesperjenzaw partikolarment matul dawn l-aħħar snin, normalment huwa x-xahar fejn fl-emisfera tat-Tramuntana, it-temp jibda jċedi ftit, u filwaqt li matul il-ġurnata tkun għadha s-sħana iżda l-iljieli jibdew ikunu aktar friski, b’dik iż-żiffa ħelwa ħelwa.
Settembru huwa wkoll żmien sabiħ fl-emisfera tan-Nofsinhar, speċjalment għal dawk li ma jħobbux ix-Xitwa għaliex il-ġranet xitwija jkunu waslu fi tmiemhom u jkun żmien tajjeb biex wieħed joħroġ barra u japprezza l-ewwel fjuri tar-rebbiegħa.
Bħal kull xahar ieħor, hemm diversi kurżitajiet u fatti interessanti x’niskopru dwar Settembru kif ukoll l-oriġini tiegħu..
Oriġinarjament Settembru kien is-seba’ xahar tal-kalendarju Ruman tal-qedem, u għalhekk kien imsemmi Septem, li tfisser is-seba’ xahar. Kien biss fl-451 QK li x-xhur ta’ Jannar u Frar ġew miżjuda mal-kalendarju, u b’hekk Settembru ġie d-disa’ xahar.
Settembru wkoll kellu 29 jum biss. Grazzi għar-riforma ta’ Ġulju Ċesari tal-kalendarju Ruman fis-46 QK li żdiedet ġurnata oħra f’dan ix-xahar.
Ir-Rumani kienu jassoċjaw xhur differenti ma’ allat differenti. Ix-xahar ta’ Settembru kien assoċjat ma’ Vulcan, l-alla Ruman tan-nar, possibilment minħabba li kien xahar sħun ħafna meta kien is-seba’ xahar tas-sena.
Fis-sena 1752, l-Imperu Brittaniku qabeż 11-il jum ta’ Settembru, bejn it-2 u l-14. Dan fil-fatt kien minħabba bidla oħra fil-kalendarju, għalkemm din id-darba kien meta l-Imperu Ingliż inbidel mill-kalendarju Ġiljan għal dak Gregorjan..
Lura fi żmien l-Anglo-Sassoni, Settembru kien jissejjaħ Gerst Monath, li jfisser “ix-xahar tax-xgħir”. Ingħata dan l-isem minħabba li kien iż-żmien tas-sena li kien isir il-ħsad tax-xgħir, u kien żmien speċjali wkoll minħabba li kienu għamlu xarba popolari minnu.
L-Anglo-Sassoni kellhom ukoll isem ieħor għal Settembru, li kien Haefest Monath. Din hija partikolarment interessanti peress li tfisser “ix-xahar tal-ħsad”, u l-użu modern tagħna tal-kelma harvest toriġina minn dan l-isem.
L-1 ta’ Settembru tal-1939, kienet ġurnata sewda għad-dinja. Kien f’dan il-jum li Hitler invada l-Polonja, konsegwentament beda Tieni Gwerra Dinjija.
L-istess kien il-jum tal-11 ta’ Settembru tal-2001. Il-ġurnata tat-traġedja fatali li xxukkjat id-dinja. Kien f’din il-ġurnata li seħħ l-agħar attakk terroristiku fuq l-art Amerikana, meta erba’ linji tal-ajru kummerċjali ġew maħtufa. Tnejn mill-ajruplani ttajru dritt fit-Twin Towers taċ-Ċentru tal-Kummerċ Dinji, u ieħor iġġarraf fil-Pentagon. Ir-raba’ ajruplan niżel f’għalqa f’Pennsylvania wara li l-passiġġieri tat-titjira ppruvaw jerġgħu jiksbu l-kontroll tal-ajruplan mit-terroristi.
Settembru jibda fl-istess jum tal-ġimgħa ta’ xahar ieħor biss, Diċembru.
Is-17 ta’ Settembru huwa jum importanti ħafna għall-Istati Uniti, peress li kien f’dan il-jum fl-1787 li ġiet adottata l-Kostituzzjoni tal-Istati Uniti. Kieku ma kienx għall-Kostituzzjoni, l-Istati Uniti seta’ jkun pajjiż inkredibilment differenti llum, b’ħafna inqas libertajiet ċivili.
Filwaqt li jibda fl-istess ġurnata tal-ġimgħa ta’ Diċembru, l-aħħar ġurnata tal-ġimgħa tax-xahar tkun għall-ebda xahar ieħor.
Settembru għandu żewġ tipi ta’ fjuri assoċjati miegħu li huma, l-aster u l-morning glory. Is-sinifikat taż-żewġ fjuri huwa fil-fatt simili ħafna, bl-aster jingħad li tirrappreżenta l-imħabba, filwaqt li l-morning glory tirrappreżenta l-affezzjoni.
It-2 ta’ Settembru tal-1666 kien żmien terribbli għall-belt ta’ Londra, nar qawwi ħakem fis-sezzjoni l-antika tal-belt, u qered għal kollox kull ma mess fil-ħitan Ruman tal-qedem. L-iktar sorprendenti dwar din it-traġedja hija li kien hemm biss 6 imwiet irreġistrati!
Fil-biċċa l-kbira tal-pajjiżi fl-emisfera tat-Tramuntana, Settembru huwa x-xahar li fih l-istudenti jibdew sena skolastika ġdida.
L-ewwel gazzetta li qatt ġiet stampata fl-Istati Uniti ġiet ippubblikata fil-25 ta’ Settembru tal-1690. Il-gazzetta kienet tissejjaħ Publick Occurrences Both Foreign and Domestick u ġiet ippubblikata f’Boston. Ma tantx damet wisq għaliex l-Ingliżi kienu qed jiddejqu bil-kontenut tagħha u waqqfuha mill-ewwel.
Fit-30 ta’ Settembru tal-1955, l-ikona kulturali Amerikan u l-istilla tal-films famużi, James Dean tilef ħajtu f’ħabta ta’ karozza f’Kalifornja fl-età ta’ 24 sena. Filwaqt li l-karriera tiegħu ta’ attur kienet qasira wisq, huwa għadu meqjus bħala attur inkredibilment influwenti, speċjalment għar-rwol tiegħu f’Rebel Without a Cause.
Bħal kull xahar, hemm diversi persuni famużi li twieldu f’dan ix-xahar, fosthom l-atturi Colin Firth u Bill Murray, il-kantanta Beyoncé u l-leġġenda tal-Queen Freddy Mercury.
L-1 ta’ Lulju, jimmarka għeluq is-60 sena tal-Prinċipessa Diana, u proprju f’dan il-jum, il-familja rjali mmarkat l-okkażjoni bl-inawgurazzjoni tant mistennija tal-istatwa tagħha fil-palazz ta’ Kensington.
L-istatwa turi lil Diana b’dirgħajha madwar żewġt itfal, j bit-tieled wieħed jidher fl-isfond. Ċertament li dawn it-tfal qanqlu kurżità lil xi wħud dwar l-identità tagħhom.
Fi stqarrija, il-Palazz qal li d-deċiżjoni li jiġu inklużi t-tfal fl-istatwa kienet mod kif tonora l-abilità speċjali ta’ Diana li tibni rabta ma’ tfal u żgħażagħ.
“L-istatwa għandha l-għan li tirrifletti l-affezzjoni, l-eleganza u l-enerġija ta’ Diana, il-Prinċipessa ta’ Wales, minbarra x-xogħol tagħha u l-impatt li kellha fuq tant nies,” tgħid l-istqarrija. “Il-figura tal-Prinċipessa Diana hija mdawra minn tlett itfal li jirrapreżentaw l-universalità u l-impatt ġenerazzjonali tax-xogħol tagħha. Il-figura u l-istil tal-libsa tagħha kienu bbażati fuq l-aħħar perjodu ta’ ħajjitha hekk kif kisbet il-fiduċja fir-rwol tagħha bħala ambaxxatriċi għal kawżi umanitarji u timmira li twassal il-karattru u l-kompassjoni tagħha.”
Diana ħadmet mill-qrib ma’ nista’ karitajiet orjentati lejn iż-żgħażagħ, u kienet patruna tal-isptar tat-tfal Great Ormond Street f’Londra. Il-premju Diana, li ġie stabbilit fl-1999, jonora speċifikament liż-żgħażagħ li jaħdmu biex itejbu l-ħajja ta’ ħaddieħor. Din il-karità twaqqfet biex tonora t-twemmin ta’ Diana li ż-żgħażagħ għandhom il-poter li jibdlu d-dinja.
Ġunju huwa ż-żmien meta s-Sajf verament jibda jidħol fl-aqwa tiegħu u kull ġurnata titwal ftit aktar. Huwa xahar favorit partikolarment għal dawk li jħobbu l-istaġun tas-sajf.
Dan ix-xahar jimmarka wkoll it-tmiem tal-ewwel nofs tas-sena kalendarja, allura forsi jkun iż-żmien ideali li nirriflettu ftit fuq is-sena s’issa.
Madanakollu, Ġunju huwa ħafna aktar minn hekk!
X’nafu dwar dan ix-xahar?
L-isem Ġunju huwa l-adattament modern tal-kelma Latina Junius, li għandha l-oriġini tagħha li tmur lura għar-Rumani tal-qedem.
Hemm diversi teoriji dwar għal xiex ġie msemmi x-xahar ta’ Ġunju. Teorija waħda hija li ġie msemmi wara l-alla Rumana taż-żwieġ, Ġuno. Teorija oħra hija li l-isem joriġina mill-kelma Latina juvenis, li tfisser “persuni żgħar età”. Possibilità oħra hija li x-xahar ġie msemmi għal Lucius Junius Brutus, il-fundatur tar-Repubblika Rumana.
Żmien ilu, Ġunju kien ir-raba’ xahar tas-sena. Qabel Ġulju Ċesari daħal fil-poter, is-sena kellha biss 10 xhur. Fis-46 QK ħoloq il-kalendarju Ġiljan billi żied xahrejn oħra mas-sena, li għamel lil Ġunju s-sitt xahar.
L-ebda xahar ieħor fis-sena ma jibda fl-istess jum tal-ġimgħa bħal Ġunju.
Il-21 ta’ Ġunju hija l-itwal ġurnata tas-sena u l-ewwel ġurnata tas-sajf.
Apparentament, Ġunju ma tantx kien popolari ma’ William Shakespeare, għaliex ġie referenzjat biss f’żewġ drammi famużi tiegħu, Cleopatra, u Henry IV.
Il-perjodu ta’ żmien minn nofs Mejju sa nofs Ġunju kien ikkunsidrat mir-Rumani tal-qedem bħala żmien ħażin għaż-żwieġ. L-istorja tgħid li Ovidju, poeta Ruman, ikkonsulta mal-qassisin il-kbar ta’ Ġove u staqsa meta jkun żmien tajjeb għat-tieġ ta’ bintu. Il-qassisin iddeċidew li għandu jistenna sa wara l-15 ta’ Ġunju.
Kuntrarju għat-twemmin Ruman dwar l-aħjar u l-agħar żmien biex tiżżewweġ, Ġunju issa huwa meqjus bħala wieħed mill-aqwa xhur!
Il-fjuri simboliċi ta’ Ġunju huma l-honeysuckle u l-warda. Dawn iż-żewġ fjuri huma simboli tal-affarijiet relatati mal-imħabba, ix-xewqa, il-ġenerożità u l-affezzjoni.
Jekk int fan kbir tat-tennis, allura Ġunju huwa xahar tajjeb għalik! It-turnament Ingliż tat-tennis ta’ fama internazzjonali isir matul ix-xahar ta’ Ġunju.
Ġunju għandu tliet birthstones – l-alessandrite, il-moonstone u l-perla. L-alessandrite jingħad li jirrappreżenta l-lonġevità u s-saħħa. Il-moonstones min-naħa l-oħra jingħad li jġibu xorti tajba u huma assoċjati mal-imħabba u l-passjoni. Fl-aħħarnett għandna l-perli, il-birthstones ewlenin ta’ Ġunju. Fuq kollox, il-perli jirrapreżentaw il-purità u l-fidi.
Diversi pajjiżi għandhom ġranet speċifiċi li jiċċelebraw il-bandiera tagħhom matul dan ix-xahar inklużi l-Istati Uniti, l-Iżvezja, id-Danimarka, ir-Rumanija u l-Arġentina.
Ħafna nies importanti u influwenti matul l-istorja twieldu f’Ġunju. Fost ħafna oħrajn li twieldu f’Ġunju hemm Anne Frank, Che Guevara, Jean-Paul Sartre, Marilyn Monroe, George Orwell u George H.W. Bush.
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept”, you consent to the use of ALL the cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
