Imħallef ta’ Oregon ikkundanna lil Nancy Crampton Brophy, awtriċi, li apparentament bassret id-delitt ta’ żewġha f’esej bit-titlu “Kif toqtol lil żewġek”, għal għomorha l-ħabs.
Crampton Brophy, li għandha 71 sena, instabet ħatja ta’ qtil tat-tieni grad ix-xahar li għadda.
Ġuri sab li sparat lil żewġha fl-2018 wara 26 sena żwieġ, għal ħlas ta’ assigurazzjoni tal-ħajja ta’ $1.5m.
Qabel wettqet id-delitt, Crampton Brophy kienet awtriċi li tippubblika x-xogħol tagħha hi stess. Ix-xogħlijiet tagħha jinkludu rumanzi bħal “The Wrong Husband” u “The Wrong Lover”.
Ir-raġel tagħha, Daniel Brophy, kien kok u għalliem rispettat fl-Oregon Culinary Institute.
Huwa nstab maqtul b’żewġ tiri fil-kċina tal-Istitut f’Ġunju tal-2018.
L-armla tiegħu nstabet ħatja tal-qtil ix-xahar li għadda.
Il-każ ġibed ħafna attenzjoni għal esej li Crampton Brophy kienet kitbet snin qabel id-delitt, bit-titlu “Kif toqtol lil żewġek”.
Hija elenkat għadd ta’ modi kif twettaq il-maritiċidju, minn pistoli u skieken għal velenu u hitmen qabel ma kitbet “huwa aktar faċli li tixtieq nies mejta milli fil-fatt toqtolhom”.
Żiedet tgħid: “Jekk il-qtil suppost jeħlisni, żgur li ma rridx nqatta’ ħin il-ħabs”.
Imħallef iddeċieda kontra l-ammissjoni tal-esej bħala evidenza fil-proċess tagħha minħabba li kien inkiteb snin qabel bħala parti minn seminar tal-kitba.
Iżda l-prosekuturi ma kellhomx bżonn l-esej.
Huma argumentaw b’saħħa li Crampton Brophy kellha l-mottiv u l-mezzi biex joqtol lir-raġel tagħha, u wrew li l-koppja kienet qed tiffaċċja sfidi diffiċli finanzjarjament.
Crampton Brophy dehret issuq minn u lejn l-Istitut fil-ħin tar-reat f’filmati ta’ sorveljanza murija fil-qorti.
U għalkemm il-pulizija qatt ma sabu l-arma tal-qtil, instab li kienet xtrat pistola tal-istess għamla u mudell.
Waqt li ħadet il-pożizzjoni fid-difiża tagħha stess, l-awtriċi sostniet li nsiet ħafna dettalji ta’ x’ġara fil-jum tal-mewt ta’ żewġha. Madankollu ma setgħetx tiċħad li kienet hi li saqet madwar l-Istitut.
12-il ġurat sabuha ħatja ta’ qtil tat-tieni grad wara li ddeliberaw għal inqas minn jumejn.
Is-sentenza ta’ għomorha, li ngħatat it-Tnejn, iġġib il-possibbiltà ta’ parole wara 25 sena. L-avukati tagħha qalu li qed jippjanaw li jappellaw.
M’haju allibbirari hija t-tieni wirja għal Rebecca Ranieri. Iżda f’din il-wirja, għad-differenza tal-ewwel waħda, Rebecca se tkun qiegħda tesibixxi waħedha. L-ewwel wirja tagħha kienet dik li ttellgħet waqt ProTaGoNiesTea.
Ranieri ma tridx tillimita ruħha għal-limitazzjonijiet u għall-mistoqsijiet li jaf jiġu imposti fuqha meta tiġi identifiktata bħala artista. Fl-istudjow tagħha, tingħalaq f’dinja għaliha, fejn kollox jintefa’ u l-mistoqsijiet jissiktu. Hemm toħloq figuri li iktar jorbtuha mad-dinja spiritwali milli dik reali. Figuri misterjużi, sfukati li jinħolqu anke b’użu ta’ tekniki spontanji. Tintilef f’dinja oħra biex toħloq esseri li permezz tagħha aħna wkoll, l-osservaturi, nistgħu napprezzaw xi tħoss u x’qiegħda tara waqt dawn il-mumenti intimi; waħedha msakkra fl-istudjow tagħtina ċans inkunu preżenti għall-ħsus tagħha.
M’haju allibbirari hija frażi Siċiljana, li tfisser “Irrid nillibera lili nnifsi”. Rebecca kibret bid-djalett Siċiljan madwarha, permezz ta’ nannuha, minn età żgħira kienet tqatta’ kull Sajf ġewwa Sqallija. Permezz ta’ din il-wirja, Ranieri tixtieq toħloq rabta u kuntatt ma’ dik il-parti fiha li baqgħet tappartjeni għal Sqallija. Ma’ mumenti, memorji u ħsus li għadhom iħufu fiha u li jaf hi stess mhux dejjem konxja tagħhom.
Il-kunċett ta’ din il-wirja jdur madwar armla Siċiljana, armla li tilfet kull tip ta’ affezzjoni li tista’ toffrilha d-dinja. Tgħaddi l-ġranet msakkra waħedha fid-dlam, imdawra bil-memorji, bid-dlam u bis-skiet, skiet li jtarrax. Titrejjaq minn din is-sofferenza biss meta tpinġi.
Rebecca Ranieri trid teħodna lura permezz ta’ din l-armla, fi żminijiet oħra meta l-mewt kienet tinħass preżenti. Li minn żmien il-Griegi kienu jqabbdu lill-qaddejja tagħhom idoqqu mużika tal-mewt. Iktar ‘il quddiem fiż-żmien iżda li kważi, kważi minsija ġewwa Sqallija, il-familjari tal-mejjet kienu jduru madwaru u permezz ta’ kant kienu jitkellmu miegħu. Jitkellmu miegħu bi ħlewwa u jfakkruh f’mumenti sbieħ u koroh li għaddew flimkien; jistaqsuh mistoqsijiet li se jibqgħu mingħajr tweġiba għalihom; jesprimu d-diżappunti tagħhom b’ton t’affettwazzjoni; jirringrazzjawh tal-għerf li għex bih u li għad jirrikorru għalih fil-futur.
F’kelma waħda, ipinġu bi kliem ix-xeni ta’ matul il-ħajja tal-mejjet. Fl-isfond ta’ dan kollu kien ikun hemm ukoll għajjat u twerżiq għat-telfa li ġarrbu.
Kienu jinkrew ukoll bekkejja, piagnone, nisa li jiġu mħallsa sabiex jibku lill-mejjet. Il-kulur iswed kien il-kulur tal-viżtu, tal-ħwejjeġ, tal-biċċiet tad-drapp li jiġu marbuta bħala referenza mal-bieb tad-dar li soffra telfa; tal-velijiet u tad-drapp użat fil-kamra tad-dfin. Illum nistkerħu u nevitaw is-suġġett tal-mewt. Nittrattawh bħala suġġett li ma jikkonċernaniex, bħala xi ħaġa li mhux se taffettwana personalment imma tikkonċerna dejjem lil ħaddieħor. Fil-passat, kienet storja oħra, il-mewt kienet dejjem preżenti; kienet xi ħaġa familjari u dejjem iddur mas-saqajn. Il-fatt li l-ħajja tal-bniedem kienet iqsar minn dik tal-lum kien ikompli jsaħħah dan il-fatt, speċjalment bl-ammont kbir ta’ mwiet tat-tfal minħabba n-nuqqas t’avvanz li kien għad hawn fil-mediċina.
Rebecca Ranieri f’M’haju allibbirari qiegħda tissombolizza dan kollu permezz t’armla Siċiljana. Armla Siċiljana tipika li tħaddan l-uġigħ li ġġib magħha t-telfa, tħalli dan l-uġigħ jikkunsmaha u twerżaq twerżiq li ħadd ma jista’ jisma’ għax hu twerżiq ġewwieni. Ma tridx toħloq wirja tal-ħsus tagħha, trid biss tpinġi.
Kull biċċa arti f’din il-wirja tirrapreżenta frazzjoni partikolari mid-dinja intima u sentimentali ta’ Rebecca. Il-memorji, il-ħsibijiet u l-ħsus.
Din il-wirja se tittella’ bejn il-25 ta’ Novembru u l-10 ta’ Diċembru 2021, ġewwa Art by the Seaside, 65, Triq il-Mina tax-Xatt, Senglea.
“Kull darba li nkun f’relazzjoni ma’ mara dejjem naħseb f’marti li mietet żmien ilu u nħossni ħati li qed nagħmel xi ħaġa ħażina…’’
In-niket huwa meta wieħed jesperjenza uġigħ minħabba xi telfa ta’ xi ħadd maħbub. Meta xi ħadd jesperjezna sens ta’ niket, apparti li l-persuna tesperjenza dwejjaq, il-persuna tesperjenza ħtija u konfużjoni minħabba din it-telfa. Din it-telfa taffettwa kif wieħed jara l-ħajja kif ukoll kif wieħed jaġġusta għat-telfa tiegħu.
Id-dwejjaq li qed tħoss huwa minħabba t-telfa u minħabba l-memorji li għandek ma’ din il-persuna. Ir-rimors huwa komuni li tesperjenzah dan huwa għaliex il-persuna m’għadhiex f’ħajtek aktar. Dan qed iġiegħlek taħseb dwar dak li forsi stajt tagħmel iktar mal-persuna. Huwa komuni li tiddolizza lill-persuna li tkun tlift. Dan għaliex ikollok memorji tal-affarjiet sbieħ li jkunu ġraw.
It-titlu ta’ ‘armel’ jista’ jfisser ħafna. Meta persuna jsir armel l-identità tiegħu tinbidel għalih. L-opinjoni tas-soċjetà wkoll tbiddel l-identità. Dan ifisser li kull tabella fiha tifsira tagħha. Armel u armla jfissru li l-mara jew ir-raġel ta’ xi ħadd miet. Għal din il-persuna hemm diversi ħsibijiet għaddejjin minn moħħu/ha, pereżempju: ‘min jien mingħajr il mara?’ jew inkella jħossuhom mitlufin għaliex forsi l-mara jew ir-raġel kellu ċerti rwoli importanti fid-dar. B’hekk, l-‘armel’ għandu bżonn jerġa’ jsib l-indipendenza li mhijiex dejjem faċli, speċjalment għal min hu armel u jħoss li m’hemmx min jista’ jgħinu.
Li jkollok xewqa sesswali huwa normali. Tant hu hekk li huwa wkoll normali li tħossok vulnerabbli, jew mhux komdu bl-idea li ssib partner minħabba li tkun qed tħoss in-nuqqas tal-partner li miet. Minħabba l-fatt li tlift il-partner hija komuni li tħossok li forsi għandek stima baxxa fuqek innifsek. M’għandekx għaġla biex tidħol f’relazzjoni ġdida jekk ma tħossokx komdu jew lest. M’hemmx żmien ta’ kemm suppost għandek iddum biex toħroġ ma’ xi ħadd wara t-telfa tal-partner tiegħek jew jekk għandek toħroġ ma’ xi ħadd jew le. Dan huwa għaliex kulħadd jesperjezna n-niket b’mod differenti.
M’hemm xejn hazin li tixtieq l-intimità għax tħossok waħdek. Jekk inti tħossok waħdek, imma ma tkunx lest għar- relazzjoni, tista’ tipprova tiltaqa’ ma’ xi ħbieb, jew tagħmel xogħol volontarjat. B’hekk mhux biss ikollok iktar konnesjonijiet ma’ nies, iżda jkollok sens ta’ komunità mal-oħrajn kif ukoll tħoss sens ta’ għan.
In-niket huwa proċess li jieħu l-ħin imma importanti li tafda dan il-proċess. F’kull esperjenza tista’ ssib tagħlima li se tigwidak b’mod aħjar fil-ħajja tiegħek ta’ kuljum.
Ma nistax ngħidlek li n-niket se jitlaq, għaliex dejjem se jibqa’ parti minn ħajtek. Dak li nista’ ngħidlek huwa li fil-futur tiegħek bil-mod il-mod tibda tadatta għall-weġgħa li għandek. Tibda jkollok ġranet fejn se tweġġa’ ħafna u kif ukoll se jkollok ġranet meta tħossok aħjar. Jekk tħoss li għandek ħafna toqol, u li ma tiflaħx iġġorru waħdek, tibżax tfittex l-għajnuna. Il-professjonisti qegħdin hawnhekk biex jgħinuk.
Anna, mara ta’ 62 sena u nanna ta’ tnejn, tirrakkonta dwar is-sofferenza li għaddiet minnha meta sfat vittma ta’ vjolenza domestika.
B’emozzjoni u uġigħ li għadha ġġorr magħha sal-lum, Anna tirrakkonta kif wara li sfat armla ta’ età żgħira, iltaqgħet ma’ xi ħadd li miegħu għall-ewwel kollox beda sejjer sew, saħansitra anki bdew jgħixu flimkien.
Wara biss ftit xhur, bdiet tara bidla kbira fil-partner tagħha. Bidla li wasslitha għal esperjenza qarsa ta’ vjolenza domestika li affettwata kemm fiżikament kif ukoll mentalment.
Hija tispjega kif darba waħda rat in-numru tal-helpline tal-YMCA fuq it-televiżjoni u ddeċidiet li ċċempel, u minnufih sabet l-għajnuna li tant kellha bżonn u li għadha tingħata sal-lum.
Bħal Anna hemm mijiet ta’ persuni oħrajn li għaddejjin minn esperjenzi simili u differenti ta’ kull tip ta’ abbuż.
Minkejja li Anna għamlet użu mill-helpline tal-YMCA, hemm ħafna oħrajn li mhux biss jagħmlu kuntatt permezz tal-helpline iżda jirrikorru għall-YMCA minħabba li għal xi raġuni jew oħra jispiċċaw bla saqaf fuq rashom.
Minbarra li l-YMCA tipprovdi l-għajnuna u sapport morali u psikoloġiku, tipprovdi wkoll shelter għal dawn il-persuni, iżda tant il-bżonn dejjem jiżdied aktar li waslu fi stat li ma jistgħux iżommu aktar nies minħabba problema ta’ spazju.
Għaldaqstant, għall-ewwel darba, għada 30 ta’ Mejju, il-YMCA se tkun qed ittella’ maratona ta’ ġbir ta’ fondi bit-tema ta’ soliDARjetà, sabiex tkun tista’ tkabbar Dar Niki Cassar u b’hekk ikollha aktar spazju biex tipprovdi l-għajnuna lil aktar vittmi.
Għada, minn nofsinhar sa nofsillejl, b’xandira fuq l-istazzjonijiet lokali kollha, int tista’ tkun parti minn din il-maratona.
Int tista’ turi soliDARjetà u tagħti sehmek permezz ta’ donazzjoni billi ċċempel fuq:
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept”, you consent to the use of ALL the cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
