by skoperta.net | 28/Mar/22 | Konf Taf?
Int it-tip ta’ persuna li immedjatament tarmi l-ikel li jkun għadda d-data ta’ skadenza tiegħu?
Jew, it-tip li taħseb….”U le, żgur li għadu tajjeb għalissa!”
Ilkoll nafu li hemm ċertu ikel li tista’ tiekol wara d-data tal-“best before” mingħajr ebda problema, iżda hemm xi wħud li aħjar qatt ma tpoġġi f’ħalqek wara l-iskadenza, għax inkella tkun qed tieħu r-riskju li timrad.
Pereżempju, hawn ħa nsemmulkom ħmistax-il tip ta’ ikel li qatt m’għandek tiekol jekk tkun għaddiet id-data ta’ skadenza tagħhom!
Kull laħam ikkapuljat huwa imprevedibbli, kemm fil-preservazzjoni kif ukoll fil-preparazzjoni tiegħu. Naturalment, ilkoll nafu li huwa kruċjali li ssajjar tajjeb biex tevita li timrad. Madankollu, ftit nies jafu li trid tissorvelja mill-qrib ħafna d-data ta’ skadenza tiegħu. Kapuljat skadut hu aktar probabbli li jkun ikkontaminat minn ”staphylococcus aureus” jew salmonella, u b’hekk tista’ tispiċċa b’avvelenament mill-ikel, jew agħar!
Il-ħut m’għandekx tiċċajta miegħu lanqas! Ladarba tkun laħqet id-data ta’ skadenza, ikollok bżonn tikolha jew tarmiha. Inkella, tkun qed timmultiplika ċ-ċansijiet tiegħek li tieħu ”listeriosis”, marda li tikkawża uġigħ addominali, dijarea, dardir, u rimettar. Dan huwa partikolarment perikoluż għan-nisa tqal, peress li jista’ jikkawża korriment.
Dawk l-insalati magħmulin lesti u ppakkjati li ssib fil-ħwienet, huma faċli u mill-isbaħ, sakemm tikkunsmahom qabel id-data ta’ skadenza tagħhom! Minħabba li setgħu tkabbru ħdejn ilma kontaminat, jistgħu jkunu mimlija batterji li jkollhom żmien biżżejjed biex jimmultiplikaw!
Bħal ħafna mill-frott tal-baħar, il-gambli huma fraġli. Anke meta tirrispetta d-data ta’ skadenza, jekk kienu maħżuna jew immaniġġjati ħażin, setgħu ġew ikkontaminati minn diversi batterji. Biex tnaqqas ir-riskju ta’ kontaminazzjoni, dejjem żomm mad-data ta’ skadenza.
Ir-raspberries jitħassru ħafna. Huwa rakkomandat li jittieklu ftit wara li jinxtraw. Inkella, se jiddeterjoraw u jittrasformaw fi speċi ta puree li xejn ma tiftaħlek l-aptit. U wkoll, dak huwa ambjent opportun għall-multiplikazzjoni ta’ ‘cyclospora cayetanensis’, batterja li tikkawża cyclosporiasis, marda li għandha diversi sintomi simili għal dawk ta’ avvelenament mill-ikel.
Il-frawli ma jżommx aktar minn tlett ijiem fil-friġġ. Minn hemm ‘il quddiem, isiru pjuttost rotob u mkemmxin. Huma wkoll suxxettibbli li jimtlew batterji. Jekk tesponihom għas-sħana, se jdumu saħansitra inqas ħin tajbin.
Ġobon artab. Il-biċċa l-kbira tal-ġobon iebes, tista’ taqta’ l-moffa u tiekol il-bqija. Madankollu, f’ġobon artab, bħal feta jew brie, mhix idea tajba li tagħmel dan. Dan it-tip ta’ ġobon huwa aktar suxxettibbli għal-listeria monocytogenes, il-batterja li tikkawża listeriosis.
Il-pasturizzazzjoni telimina l-biċċa l-kbira tal-batterji preżenti fil-ħalib. Madankollu, m’hemm xejn li jiggarantixxi li l-ħalib ma kienx ikkontaminat wara. Pereżempju, seta’ kien maħżun ħażin fil-maħżen tal-grocer, li seta’ ppermetta li ċerti batterji jimmultiplikaw. Li tixrob ħalib qares iżid ir-riskju tiegħek li tbati minn avvelenament mill-ikel. Is-sintomi huma ħafna: bugħawwieġ fl-istonku, dardir, deni, u dijarea.
Jekk qed tagħmel krema d-dar (homemade whipped cream), huwa importanti li tikolha malajr. Mhux biss għax tista’ timrad, imma għax titlef it-togħma tagħha. Sa l-għada tkun diġà saret pjuttost likwida.
It-tiġieġ irid ikun imsajjar sew u maħżun sew biex jiġu evitati problemi ta’ saħħa. It-tiġieġ li jittiekel wara d-data ta’ skadenza tiegħu jista’ jkun ikkontaminat minn E. coli, batterji li jikkawżaw ħafna mard bħal gastroenterite, meninġite, u infezzjonijiet fl-awrina. Barra minn hekk, ma tistax tafda d-dehra tiegħu meta tiġi biex tiddeċiedi jekk it-tiġieġ għadux tajjeb jew le. L-aħjar huwa li tmur skont id-data miktuba fuq l-imballaġġ.
Il-weraq tal-ispinaċi għandhom tendenza li jitħassru malajr, speċjalment jekk ikunu mxarrbin. Tant li huwa prattikament impossibbli li tikolhom lil hinn mid-data ta’ skadenza tagħhom. Biex ittawwal il-ħajja tagħhom, nixxifhom sew u laħlaħhom qabel l-użu biss.
Skont it-twemmin popolari, laħmijiet imsajra u mixtrijin lesti (bħal pulpetti pereżempju) jibqgħu tajbin għal xhur. Madankollu, huwa importanti li tmur skont id-data ta’ “l-aħjar qabel” tagħhom, sakemm ma tridx ikollok listeriosis! Bosta sintomi ta’ din il-marda huma simili għal dawk ta’ avvelenament mill-ikel. Barra minn hekk, f’xi nies bħat-tfal jew l-anzjani, jista’ jwassal ukoll għal meninġite.
L-arzell ma jistax jinħażen għal żmien twil. Arzella bil-qoxra ddum sa tlett ijiem fil-friġġ, filwaqt li mingħajr qoxra tibqa’ għal 24 siegħa biss. Wara dan, jibdew jinxtammu b’mod qawwi u jsiru ma jistgħux jittieklu.
L-stess, għandek dejjem issegwi d-data ta’ skadenza fejn tidħol il-gajdri (oysters). L-ewwelnett, minħabba li gajdra mħassra tagħti riħa ħażina, u wkoll peress li jistgħu jiġu kkontaminati b’vibrio vulnificus, batterji li jwasslu għall-avvelenament tad-demm.
In-nebbieta tal-fażola (bean sprouts) huma essenzjali għall-kċina Ażjatika. Sfortunatament, imorru malajr ħafna, speċjalment meta jitħallew fl-ippakkjar issiġillat tagħhom. Huwa rakkomandat li taħżenhom f’borża tal-karti kannella fil-friġġ u tistenna l-iktar jumejn qabel tikolhom.
Ovvjament, qatt m’għandek tiekol bajda ħażina. Madankollu, jekk ma tkunx ċert, hemm trick sempliċi biex tiddetermina jekk bajda għadhiex friska jew le. Poġġiha fi skutella mimlija bl-ilma u ara x’jiġri. Jekk il-bajda tibqa’ f’wiċċ l-ilma, dan ifisser li għandek bżonn tarmiha. U jekk tegħreq, tkun tista’ tikkunsmaha bla ebda problemi.
by skoperta.net | 21/Dec/21 | Konf Taf?
Fost ħafna, l-ikel u xorb jagħmlu parti kbira minn dan iż-żmien ta’ festi.
Hija xi ħaġa naturali li nkunu nixtiequ naqsmu t-tjubija tal-ikel u x-xorb li ngawdu f’dan iż-żmien mal-klieb u l-qtates tagħna għax bħala membri tal-familja tagħna nkunu rriduhom igawdu magħna, iżda ħafna drabi dak li jkun mingħalina li qed nagħtuhom biex igawdu, fir-realtà jkun qed jagħmlilhom il-ħsara.
Iva, anke l-iktar ikel bnin u sustanzjuż jista’ jikkawża ħsara lill-klieb u l-qtates, għalhekk importanti li noqogħdu attenti x’nagħtuhom u x’inħallu f’postijiet li jistgħu jilħquh faċilment.
Dawn huma ftit mill-ikel u xorb li tista’ u ma tistax tagħti lill-kelb u l-qattus tiegħek:
Għadam tat-tjur
L-għadam tat-tjur, partikolarment tad-dundjan, waħda mill-ikliet tradizzjonali ta’ dan iż-żmien, misjur, jista’ jikkawża ħsara kbira lill-annimali domestiċi. Jekk jittieklu, jistgħu jinferxu u jtaqqbu l-istonku jew l-imsaren tal-annimal. Għalhekk huwa importanti li żżomm l-għadam fejn ma jilħquhomx. Min-naħa l-oħra, il-laħam tas-sider tad-dundjan u tat-tiġieġ, u laħam abjad ieħor mingħajr għadam u ġilda huwa tajjeb għall-annimali domestiċi tiegħek. Idealment il-laħam ikun mgħolli, mingħajr melħ u bżar, u mingħajr tip ta’ zalza.
Ġilda tad-dundjan
Ħafna ikel ta’ dan iż-żmien, bħall-ġilda tad-dundjan u gravy, huwa għoli fix-xaħam u diffiċli għall-annimali domestiċi biex jiddiġerixxu. Dawn it-tipi ta’ ikel jistgħu jikkawżaw marda ta’ ħafna wġigħ magħrufa bħala pankreatite, li twassal ukoll għal rimettar, dijarea u dgħjufija. Jekk m’intix se tikolha, ara li tpoġġiha f’post fejn ma jiħaqhiex il-kelb tiegħek u tarmiha eżatt wara li tkun kilt.
Basal
Il-basal iżid it-togħma delizzjuża għal ħafna platti fl-ikliet ta’ dan iż-żmien, iżda għall-qtates u l-klieb, dawn, flimkien mal-kurrat u t-tewm, jistgħu jikkawżaw anemija, problemi gastrointestinali u żieda fir-rata tal-qalb.
Iċ-ċikkulata
Iċ-ċikkulata tista’ tikkawża aċċessjonijiet u saħansitra tkun fatali għall-annimali domestiċi. Iċ-ċikkulata skura, li n-nies spiss jużaw għad-deżerti tal-ħelu ta’ dan iż-żmien, hija aktar tossika għall-annimali domestiċi miċ-ċikkulata tal-ħalib jew bajda. L-ingredjenti tossiċi jinkludu l-kaffeina u teobromina, kimika li tinsab fil-pjanta tal-kakaw. Kun żgur li żżomm iċ-ċikkulata tiegħek f’post sigur mill-annimali domestiċi.
Diversi tipi ta’ ġewż
Il-ġewż tal-makadamja, li huma ingredjent komuni fil-ħelu u gallettini ta’ dan iż-żmien u anki bħala appetizers, kif ukoll il-pistaċċi, jistgħu jkunu tossiċi għall-klieb. Dan għaliex l-ammont ta’ xaħam li għandhom jista’ jikkawża pankreatite. Barra minn hekk, il-makadamja allegatament fiha tossina mhux magħrufa li tista’ tirriżulta f’sintomi newroloġiċi. Filwaqt li l-avvelenament jista’ mhux dejjem ikun faċli biex jinstab f’annimali domestiċi, sinjali ta’ twissija kliniċi jinkludu dipressjoni, dgħjufija, rimettar, rogħda, ebusija fil-ġogi u nuqqas ta’ koordinazzjoni.
Għeneb u żbib
Fl-1989, database ta’ tossiċità kompjuterizzata għenet lill-veterinarji jidentifikaw l-għeneb u ż-żbib bħala l-kawża ta’ insuffiċjenza tal-kliewi fil-klieb. L-għeneb u ż-żbib, huma tossiċi għall-qtates u l-klieb. Għalhekk importanti li żżomm kwalunkwe deżerta jew platter li jkun fihom żbib jew għeneb ‘il bogħod mill-qattus u l-kelb tiegħek.
Għaġina bil-ħmira
Dawk li jħobbu jaħmu partikolarment f’dan iż-żmien iridu joqogħdu attenti mill-għaġina mhux moħmija peress li jekk tittiekel mill-annimali tiegħek tista’ tespandi fl-istonku tiegħu u tirriżulta f’rimettar, uġigħ addominali qawwi u nefħa.. Jekk tissuspetta li l-kelb tiegħek ħa xi biċċa għaġina mhux moħmija, ċempel lill-veterinarju tiegħek kemm jista’ jkun malajr.
Noċemuskata (Nutmeg)
Dan il-ħwawar popolari, komunament użat għal xi torta tal-qara ħamra u patata ħelwa, qatt m’għandu jingħata lill-annimali domestiċi tiegħek. Dan il-ħwawar jista’ jikkawża aċċessjonijiet, rogħda u problemi oħra. F’każijiet severi ġew irrappurtati anke mewt. Min-naħa l-oħra, il-qara ħamra plejn u l-patata ħelwa huma tajbin għall-annimali domestiċi tiegħek, għalhekk tista’ twarrab ftit biex tagħtihom qabel ma żżid ingredjenti oħra.
Ħalib
Minħabba li l-annimali domestiċi m’għandhomx ammont sinifikanti ta’ lactase (l-enzima li tkisser il-lattożju fil-ħalib), il-ħalib u prodotti oħra tal-ħalib jistgħu jikkawżaw dijarea jew taqlib diġestiv ieħor li jista’ jwassal għal deidrazzjoni. Oqgħod attent li tillimita l-ammont ta’ prodotti tal-ħalib li jieklu l-annimali domestiċi tiegħek bħala parti minn ikel ieħor li tista’ tagħtihom.
Il-kafè
Kull min iħobb il-kafè jaqbel li m’hemm xejn bħal tazza kafè wara l-pranzu f’lejl kiesaħ. Madanakollu, il-kafè huwa ħażin ħafna għall-klieb, qtates u annimali domestiċi oħra. Il-kaffeina tista’ tqanqal aċċessjonijiet u ritmi anormali tal-qalb fl-annimali domestiċi, u xi kultant tista’ tkun fatali. Xorb ieħor bil-kaffeina, bħal te u luminata wkoll mhumiex tajbin għalihom.
Alkoħol
Minħabba li huma tipikament iżgħar min-nies, l-annimali domestiċi m’għandhomx għalfejn jieħdu ħafna alkoħol biex jagħmlilhom ħażin b’mod perikoluż. Żomm dawk it-tazzi tal-inbid ‘il bogħod mill-annimali domestiċi kollha biex tevita kwalunkwe kwistjoni.
Ikel ieħor li huwa tajjeb għall-annimali domestiċi tiegħek huma:
Is-salamun, karrotti, piżelli, tuffieħ, banana, cranberries.
Għalkemm il-klieb jistgħu jieklu l-ikel imsemmi hawn fuq, ftakar li kull tip ta’ treat, kemm ikel minn tagħna kif ukoll tal-klieb, għandhom jagħmlu biss 10 fil-mija tal-konsum ta’ kaloriji tagħhom ta’ kuljum. Id-90 fil-mija l-oħra għandhom jiġu minn ikel tal-klieb b’dieta bilanċjata.
M’għandekx tagħti lill-kelb tiegħek ħafna ikel ġdid f’daqqa lanqas, anki jekk ikel bħad-dundjan u l-karrotti huwa sikur, wisq ikel ġdid f’daqqa jista’ jirriżulta f’taqlib tal-istonku.
by skoperta.net | 15/Dec/21 | Ġrajjiet, Kurrenti
Luca Piscopo, ġuvni ta’ 15-il sena minn Napli, miet wara li kien mar jiekol ikla sushi flimkien ma’ sħabu.
Ftit sigħat wara l-ikel beda jħossu ma jiflaħx, b’deni qawwi, dijarea u rimettar. Sħabu li kienu miegħu wkoll kellhom sintomi ta’ avvelenament mill-ikel, b’wieħed minnhom ġie iddijanjostikat b’sintomi kkawżati mis-salmonella.
Qalb Luca waqfet nhar it-2 ta’ Diċembru. Bħalissa qed jiġu investigati kemm it-tabib li rah u tah il-mediċina għas-sintomi li kellu kif ukoll sid ir-ristorant Ġappuniż, minn fejn Luca kiel is-sushi.
L-investigaturi jridu jkunu ċerti jekk kienx hemm mard ieħor qabel jew jekk il-mewt tiegħu setgħetx verament tkun konnessa mas-sushi, anki jekk il-membri tal-familja tiegħu qed isostnu li Luca kien f’saħħtu, kif ukoll jekk it-tabib tahx il-mediċina t-tajba.
Sadanittant, ir-ristorant mistenni jibqa’ miftuħ sakemm joħroġ ir-rapport tal-awtopsja li jkun jindika b’mod ċar il-kawża tal-mewt tal-ġuvni.
by skoperta.net | 04/Dec/21 | Konf Taf?
Kok ġie kkundannat għal 4 xhur ħabs wara li sheperd’s pie li kien sajjar wasslet għall-mewt ta’ mara ta’ 92 sena u 31 morda.
Skont rapporti, l-ikla ġiet servuta lill-kongregazzjoni tal-Knisja tat-Trinità Qaddisa f’Hinton-in-the-Hedges, raħal fil-kontea Ingliża ta’ Northamptonshire, fil-Crewe Arms, pub lokali, fl-2018.
John Croucher, ta’ 40 sena, li dak iż-żmien kien head chef ammetta fil-qorti li kien mgħaġġel hu u jipprepara l-ikla.
Skont l-imħallef li ppresediet il-kawża, il-laħam fix-sheperd’s pie ma kienx imsajjar biżżejjed, tħalla lejl fil-friġġ u mbagħad reġa’ kien imsajjar l-għada.
Dan ikkawża biex il-mara ta’ 92 sena, li qabel ma kielet mix-sheperd’s ġie kienet tajba u b’saħħitha, mietet minn emorraġija gastrointestinali. Il-31 parruċċani l-oħrajn sofrew minn avvelenament mill-ikel. Tliet persuni biss li attendew l-ikla ma marrux, minħabba li kienu veġetarjani u ma kilux mix-sheperd’s pie.
Croucher, li ilu jaħdem fl-industrija tal-ikel għal aktar minn 20 sena, ġie mixli li kiser ir-regolament tal-ikel u ġie kkundannat 4 xhur ħabs u ngħata sospensjoni ta’ 12-il xahar.
Fi stqarrija, huwa qal li minħabba dak l-inċident orribbli, issa huwa kok aħjar.
by Roxanne Gauci Taliana | 07/May/21 | Tagħrif
L-Ażalea hija pjanta sabiħa magħrufa bħala Royalty of the Garden minħabba l-blanzuni vibranti u kkuluriti tagħhom.
Hemm aktar minn 10,000 varjetajiet tal-pjanta ażalea. Il-varjetà ta’ kuluri tal-ażalea tinkludi roża, vjola, ħamra, oranġjo, bajda u aktar. In-numru ta’ fjuri uniċi għal kull tip ta’ ażalea jvarja, l-istess ukoll il-forma tal-petali.
L-ażalea ġejja mill-ġeneru Rhododendron. Il-weraq ta’ kull pjanta li tkun ġejja minn dan il-ġeneru huma differenti. Il-weraq tal-ażalea huma ħafna iżgħar minn tar-rhododendron u bil-ponta.
Id-daqs tal-ażalea jvarja wkoll. Hemm minnhom li jikbru minn wieħed sa żewġ piedi u hemm ukoll arbuxelli tal-ażalea li jistgħu jikbru sa 25 pied.
L-ażalea tista’ tiffjorixxi kemm ġewwa kif ukoll barra, il-kura tagħha tiddependi fuq il-post li tkun qiegħda fih. Il-pjanta tiffjorixxi fir-rebbiegħa u ddum diversi ġimgħat.
Evita li tpoġġi l-ażalea f’post li jkun hemm dell biss jew inkella xemx diretta l-ġurnata kollha. L-ażalea tmur tajjeb l-aktar meta tkun f’post li jkollu x-xemx filgħodu u d-dell wara nofsinhar.
L-ilma li jkollha bżonn jiddependi skont il-klima u l-ammont ta’ dawl li jkollha l-pjanta tiegħek. Jekk tkun f’post bi klima friska tippreferi inqas ilma, madwar darbtejn jew tliet darbiet fix-xahar. Jekk tkun f’post aktar xemxi u sħun, ikollha bżonn tissaqqa madwar darba jew darbtejn fil-ġimgħa. Żomm f’moħħok li l-ażalea mhix kapaċi tittollera ħamrija mxarrba iżda teħtieġ li tinżamm niedja.
ll-fjuri tal-ażalea jipproduċu għasel imsejjaħ mad honey, li huwa tossiku u ħafna drabi l-klieb u l-qtates huma l-aktar vittmi tal-avvelenament minn dan l-għasel.
L-għasel inixxi madwar il-pjanta kollha u jwassal għal perikli potenzjali. Filwaqt li tossiċità severa hija rari, jekk il-pjanta tittiekel tista’ twassal għal sintomi li jkunu ta’ periklu kbir.
Jekk tieħu ħsiebha sew, il-pjanta tal-ażalea tista’ tkun waħda minn dawk li tikkumplimentalek id-dar jew il-ġnien tiegħek.
