by skoperta.net | 04/Oct/21 | Konf Taf?
Il-Jum Dinji tal-Annimali jew il-Jum Dinji għall-Benesseri tal-Annimali jiġi osservat kull sena fl-4 t’Ottubru, il-festa ta’ San Franġisk t’Assisi, li kien meqjus bħala l-patrun tal-annimali.
Din il-ġurnata hija ġurnata internazzjonali ta’ azzjoni għad-drittijiet u l-benesseri tal-annimali. L-għan ta’ dan il-jum huwa li jgħolli l-istatus tal-annimali sabiex itejjeb l-istandards tal-benesseri tagħhom madwar id-dinja.
Iċ-ċelebrazzjoni tal-Jum Dinji tal-Annimali jgħaqqad il-moviment għall-benesseri tal-annimali, billi jimmobilizzah f’forza globali biex id-dinja ssir post aħjar għall-annimali kollha.
Huwa ċċelebrat b’modi differenti f’kull pajjiż, irrispettivament min-nazzjonalità, ir-reliġjon, il-fidi, jew l-ideoloġija politika. Permezz ta’ aktar għarfien u edukazzjoni nistgħu noħolqu dinja fejn l-annimali huma dejjem rikonoxxuti bħala ħlejjaq sensittivi u l-ġid tagħhom jingħata attenzjoni totali dejjem.
Il-Jum Dinji tal-Annimali oriġina fis-sena 1925, meta ċ-ċinologu Heinrich Zimmermann organizza l-ewwel avveniment fl-24 ta’ Marzu fil-Palazz Sportiv f’Berlin. Iktar minn 5,000 persuna attendew l-avveniment, li oriġinarjament kien skedat għall-4 t’Ottubru biex ikun fil-jum tal-festa ta’ San Franġisk t’Assisi.
Minħabba li l-post ma kienx disponibbli għall-4 t’Ottubru, iċ-ċelebrazzjonijiet tmexxew għall-24 ta’ Marzu tas-sena ta’ wara, iżda fis-snin ta’ wara, il-ġurnata ġiet osservata fl-4 t’Ottubru. Illum, il-Jum Dinji tal-Annimali huwa avveniment globali li jgħaqqad organizzazzjonijiet tal-annimali u movimenti għall-protezzjoni tal-annimali minn diversi pajjiżi. Iċ-ċelebrazzjonijiet globali issa huma mmexxija mill-karità għall-benessri tal-annimali bbażata fir-Renju Unit, Naturewatch Foundation.
Il-fondazzjoni taħdem biex turi lin-nies il-ħtieġa li jħobbu l-annimali u jieħdu ħsiebhom. Jippruvaw ukoll iġiegħlu lin-nies jifhmu li l-protezzjoni tal-annimali tgħinna nippreservaw l-ekosistema u l-bilanċ ekoloġiku tagħna. Bis-saħħa tal-annimali, il-katina alimentari (food chain) hija attiva u bilanċjata f’kull stadju.
Jekk annimal partikolari jispiċċa mill-ekosistema allura l-katina alimentari kollha tkun affettwata u jista’ jkollha effetti serji fuq l-umanità. Ħafna speċi ġodda jaslu fix-xena bl-evoluzzjoni, iżda annimali fil-periklu wkoll jistgħu jiġu salvati mill-edizzjoni. L-annimali li qed isiru skarsi, u anke l-annimali favoriti tal-bnedmin, jeħtieġu djar u kura soċjali.
Il-krudiltà lejn l-annimali hija l-iktar ħaġa inumana li naraw madwarna.
Il-Jum Dinji tal-Annimali iqajjem kuxjenza f’dan ir-rigward.
by Roberta Magri | 01/Oct/21 | Intervisti, Personalitajiet
Nitkellmu ma’ Ryan u Josmar
Proprju għada jibda’ l-istaġun il-ġdid ta’ Sibtek, li se jkun differenti mis-snin li għaddew. X’se nkunu qed naraw differenti f’din l-iskeda u x’se jibqa’ l-istess?
Ryan u Josmar: Iva, għada niftħu l-istaġun il-ġdid ta’ Sibtek! Din is-sena Sibtek se jkun kompletament differenti, fost ħafna affarijiet se jkollna mużika live, stil ta’ preżentazzjoni pjuttost differenti mis-soltu, ħafna sorpriżi u ħafna u ħafna daħq! Sibtek din is-sena se jibda iktar kmieni, fil-12.15 eżatt wara l-aħbarijiet ta’ nofsinhar fuq TVM.
X’tistgħu tiżvelaw fuq l-istaġun il-ġdid?
Ryan u Josmar: Se tirritorna il-VIP house li tant baqgħu jħobbu n-nies! Nassigurawkom li Sibtek din is-sena se jkun programm verament għall-familja kollha.
Għaliex taħsbu li Sibtek, sena wara sena jkun daqstant segwit? U x’taħsbu li se jħeġġeġ lit-telespettaturi jkomplu jsegwu dan l-istaġun ukoll?
Ryan u Josmar: Li tkun qrib in nies u li tisma’ hija l-iktar ħaġa importanti. Li tevolvi u timxi mal-moda u maż-żmien hija essenzjali għax IVA, aħna nemmnu li anke t-televiżjoni għandu l-moda tiegħu. Din is-sena n-nies se jaraw kemm Sibtek huwa versatili. Biss biss l-ewwel u t-tieni programmi huma totalment differenti minn xulxin.
Bħala xogħol ta’ produzzjoni, kif taħdmuh u tqassmuh bejnietkom? Taqblu fl-ideat li jkollkom?
Ryan u Josmar: Il-produzzjoni nidħlu fiha t-tnejn li aħna u naqblu ħafna però għandna tim ta’ nies kollha etajiet differenti minn 17-il sena sa 60 sena biex żgur inkunu ċerti li nolqtu lill-familja kollha.
Wara dawn is-snin kollha, tkunu eċitati qabel kull programm?
Ryan u Josmar: ĦAFNA ĦAFNA ĦAFNA, friefet kbar għandna bħalissa!!!!
X’inhu l-messaġġ tagħkom għas-segwaċi li se jkunu magħkom f’din l-iskeda wkoll?
Ryan u Josmar: Napprezzaw immens is-sapport u l-imħabba kollha li nirċievu kontinwament mingħandkom. INĦOBBUKOM ĦAFNA! Grazzi mill-qalb talli Sibtek.
Normalment, Ryan u Josmar iħobbu jwasslulna kurżitajiet dwar diversi personalitajiet, imma llum se niskopru ftit dwarhom u r-relazzjoni tagħhom bħala koppja..
Fejn iltqajtu għandna idea, għaliex nassumu li kien proprju Sibtek li laqqagħkom flimkien iżda għidulna l-istorja ta’ meta iddeċidejtu li tieħdu r-relazzjoni tagħkom għal dik ta’ koppja… min għamel l-ewwel pass?
Josmar: Propjament aħna ltqajna qabel Sibtek, fuq proġett tat-televiżjoni ieħor bl-isem ta’ Generation. Kien programm tad-diskussjoni miż-żgħażagħ għaż-żgħażagħ. Ryan kien jippreżenta u jien inkanta dak iż-żmien. Minn hemmhekk bdiet ħbiberija speċjali sakemm wasalna għall-ħajja tagħna flimkien li għandna llum il-ġurnata.
Fejn kienet l-ewwel date uffiċjali?
Ryan: Fuego (illum m’għadux miftuħ sa fejn naf jien) morna nippreżentaw fuq xogħol propja, kienet serata Latina ħelwa ħafna. Imbagħad bqajna hemm!
Kif tiddeskrivu lil xulxin?
Josmar: Ryan huwa nadif immens, iffissat propjament. Lest jasal tard basta ħalla d-dar pinna u kollox pulit u organizzat. Iħobb ħafna x- xogħol u jaħdem ħafna ħafna u minn qalbu.
Ryan: Josmar dejjem jivvinta proġetti ġodda. Ma jibżax minn challenge u riskju jidħol għalih b’għajnejh magħluqa.
Kif jaffettwa r-relazzjoni tagħkom il-fatt li taħdmu flimkien? X’inhuma l-vantaġġi u l-iżvantaġġi?
Ryan u Josmar: Onestament aħna naraw vantaġġi biss. Allaħares ma naħdmux flimkien għax kieku lanqas naraw lil xulxin xi drabi. Ovvjament billi naħdmu flimkien ma jfissirx li l-ħin kollu flimkien. Ix xogħol taghna huwa vast ħafna, minn produzzjoni, editing, sales, u elf ħaġa oħra. We wouldn’t have it any other way.
Kif jirnexxilkom issibu bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħin ta’ kwalità ta’ bejnietkom?
Ryan u Josmar: Ma nsibux fil-verità! Meta nħossuna stressjati, date night. Ikla tajba u flixkun inbid tajjeb hux..
Fuq xiex targumentaw l-aktar? U fuq xiex taqblu l-aktar?
Ryan u Josmar: Nargumentaw fuq l-indafa!!!! Naqblu fuq ix-xogħol!!
Min minnkom iċedi l-ewwel f’argument?
Ryan: Bla dubju Josmar!
X’jogħġobkom l-aktar f’xulxin?
Josmar: Ryan huwa ġentili u għandu qalb tad-deheb.
Ryan: Josmar jaf jieħu gost u pożittiv ħafna!
X’differenza jagħmel Rocco fil-ħajja tagħkom?
Ryan u Josmar: Rocco huwa l-baby tagħna. Il-ġurnata tagħna ddur miegħu wkoll. Naraw li jkollna biżżejjed ħin miegħu. Jekk jista’ jkun naraw li fejn se mmorru jista’ jiġi Rocco. Mhux dejjem possibbli, però fejn possibbli, jiġi.
Liema żmien kien l-aktar ta’ sfida għar-relazzjoni tagħkom?
Ryan u Josmar: Realistikament il-ħajja dejjem toffri xi sfida. Daqqa d-dar, daqqa x-xogħol, daqqa hekk u daqqa hekk. L-importanti li fl-isfidi tingħaqad flimkien għax b’hekk biss tista’ tirbaħ dik l-isfida. Bla dubju fi żminijiet ta’ sfidi kull relazzjoni tissaħħaħ. U aħna mhux b’inqas.
X’kienet l-aktar ħaġa spontanja li għamiltu bħala koppja?
Ryan u Josmar: Darba konna l-ajruport nieħdu kafè u qbadna xtrajna biljett u sifirna dak il-ħin ċum bum! L-ewwel flight kien għal Heathrow u morna hemm! Bla ħsieb u bla bagalji!!
Min minnkom hu l-aktar romantiku?
Ryan: L-ebda! How boring hux, imma ma tantx aħna romantiċi. Però Josmar ftit iktar!!
X’tgħallimtu mingħand xulxin?
Ryan u Josmar: Life is what you make it. Għix pożittiv u ara dejjem is-sabiħ fil-ħajja. Il-maltemp mhux se jibqa’ għal dejjem. Ix-xemx titla’ għal kulħadd!!
X’inhuma l-aspirazzjonijiet tagħkom bħala koppja?
Ryan u Josmar: Ngħixu ħajja sempliċi man-nies li nħobbu viċin tagħna u nkunu kuntenti. Xejn materjali. Xejn isbaħ mis-sempliċità.
by Roberta Magri | 24/Sep/21 | Intervisti, Personaġġi Interessanti
Nitkellmu ma’ JeanFred Agius
JeanFred, għidilna ftit dwarek. Min hu JeanFred Agius?
Jisimni JeanFred (jgħajtuli Jean), għandi 20 sena u qed nistudja l-psikoloġija l-Universita’ ta’ Malta. Xi passatempi tiegħi huma l-prattikar tal-”fitness” u l-arti. Xi għanijiet minn tiegħi huma li niggradwa bħala psikologu, li niġbed aktar attenzjoni fuq l-effett tad-diżabilità fuq is-saħħa mentali tal-persuna, u li naħdem biex il-persuni b’diżabilità jiġu preżentati minn lenti aktar pożittiva. L-aktar ħaġa li tagħtini sodisfazzjon hija li nara lil xi ħadd jagħraf u jsaħħaħ l-abilitajiet tiegħu/tagħha, biex illum ikun aħjar milli kien ilbieraħ.
Kif nibtet l-idea biex toħloq il-grupp DIS/ABILITY?
L-idea ta’ DIS/ABILITY nibtet għax ma kontx kuntent bil-mod kif il-persuni b’diżabilità kienu qed jiġu mpenġijin fuq il-midja. Dak iż-żmien, ħassejt li għandna tendenza li nitkellmu fuq il-persuni b’diżabilità wisq fil-kuntest tad-diżabilità tagħhom, u ftit li xejn fuq l-aspetti l-oħra li jagħmlu l-persuna min hu/hi.
Xtaqt noħloq pjattaforma li tagħti lill-persuni b’diżabilità l-opportunità li jaqsmu l-abilitajiet tagħhom ma’ ħaddieħor, bl-għan li jpinġu lilhom infushom b’mod aktar komplut. Fil-bidu kelli ħsieb li nagħmel sit elettroniku biex nilħaq dan il-għan. Però ngħatajt parir li grupp fuq Facebook ikun aħjar għax jippermetti li l-membri jaqsmu u jiddiskutu l-abilitajiet tagħhom ma’ ħaddieħor bl-inqas diffikultà.
X’rispons kellek s’issa? Kien dak li ħsibt jew xtaqt?
Kuntent bir-rispons lejn il-grupp, u l-membri qed jiżdiedu ġurnata b’ġurnata. Għall-bidu attività ma’ tantx kellna fil-grupp, probabbli minħabba li kien għadu ambjent ġdid u mhux kulħadd ħassu komdu jitkellem fuqu nnifsu. Però, aktar ma jgħaddi ż-żmien aktar inħoss li qed jinbena sens ta’ komunità. Li xi ħadd iħossu komdu jaqsam magħna l-abilitajiet u esperjenzi tiegħu/tagħha timlina bil-kuraġġ. Irċevejt bosta pariri wkoll. Din hija xi ħaġa tajba ħafna għax tgħini nserraħ moħħi li leħen il-membri qed tiġi trażmessa fil-grupp.
X’miri tixtieq tilħaq permezz ta’ dan il-grupp?
Permezz ta’ dan il-grupp nixtieq nibbilanċja l-mod kif qed jiġu preżentati il-persuni b’diżabilità fuq il-midja. Xtaqt li n-nies jisimgħu mhux biss fuq dak li ma nistgħux nagħmlu, iżda wkoll fuq dak li nistgħu nagħmlu, u li bih nistgħu nikkontribwixxu fis-soċjetà. Xtaqt li l-poplu jiġi espost għal verżjoni aktar kompluta tal-persuni b’diżabilità.
Ridt nikkumbatti l-fatt li f’kull ħin u f’kull mument, is-soċjetà tfakkarna li għandna diżabilità. B’kuntrast jien nixtieq infakkar li għalkemm għandna diżabilità, għandna wkoll abilitajiet li jekk nagħrfuhom u nħaddmuhom xorta nistgħu nikkontribwixxu.
Liema mentalità li teżisti bħalissa qed taspira li permezz tal-grupp issir differenza għall-aħjar?
Mentalità li osservajt riċentament fil-grupp hija li persuna m’għandhiex turi l-abilitajiet tagħha lil ħaddieħor, għax ma’ tħosshiex speċjali. Din il-mentalità ma togħġobnix, għax timplika li trid tkun speċjali biex taqsam il-kapaċitajiet tiegħek ma’ ħaddieħor.
Fil-qofol tal-grupp hemm it-twemmin li kulħadd għandu xi ħaga x’joffri, abilitajiet ta’ kull qies u għamla. M’iniex qed infittex nies speċjali jew supereroj. Qed infittex nies li lesti li juru karatteristiċi u abilitajiet li jagħmluhom min huma.
Sfortunatament, hemm tendenza li n-nies jaraw id-diżabilità l-ewwel u qabel kollox, u din xi kultant tgħatti karatteristiċi oħra tal-persuna.
Din hija r-raġuni għalfejn qegħdin ninkoraġġixxu persuni b’diżabilità biex jiffukaw fuq l-abilitajiet tagħhom. Għax jekk ma nagħmluhiex aħna ħadd mhu se jagħmilha għalina.
Għaliex huwa importanti li fi grupp bħal ma tmexxi int, ma jkunx hemm biss persuni li jgħixu b’xi tip ta’ diżabilità?
Huwa importanti għaliex il-grupp xtaqtu jkun wieħed fejn l-abilitajiet tal-persuni b’diżabilità jinqasmu ma’ kulħadd, anke dawk li m’għandhomx diżabilità. Il-fatt li l-grupp miftuħ għal kulħadd ifisser li aktar nies se jkunu qegħdin jisimgħu l-vuċi diretta tal-persuni b’diżabilità.
Xtaqt ukoll li l-komunità tkun rappreżentazzjoni ta’ soċjetà inklużiva, li tinkludi kemm persuni b’diżabilità, kif ukoll dawk li m’għandhomx diżabilità.
Fl-aħħar mill-aħħar, ma xtaqtx nagħlaq il-grupp għall-persuni b’diżabilità biss, għax inkella nkompli nsaħħaħ l-idea ta’ “aħna” u “huma”.
Tħoss li għad hawn il-mentalità li persuni b’diżabilità jiġu mistennija li jitkellmu dwar suġġetti relatati ma’ diżabilità biss?
Iva, u sfortunatament din issaħħaħ l-opinjoni tiegħi li meta persuna tara persuna oħra li għandha diżabilità, taraha l-ewwel u qabel kollox mill-aspett tad-diżabilità. Din hija reazzjoni naturali, fejn l-ewwel ma nagħrfu f’persuna huwa dak li jagħmilha differenti jew unika.
Min-naħa waħda, jeħtieġ li ma nitkellmux fuq diżabilitá biss, għax inkella l-karatteristiċi u l-interessi oħra tagħna jinħbew wara d-diżabilità tagħna.
Min-naħa l-oħra, hija importanti li aħna nitkellmu fuq l-esperjenzi tagħna bħala persuni b’diżabilità (b’mod moderat). Jekk nitkellmu fuq l-esperjenzi u x-xewqat tagħna, tagħmilha aktar faċli biex persuni oħra jifhmuna. Meta nitkellmu, nesponu diversi problemi jew bżonnijiet, bħal aċċessibilità. Fil-fatt, jien inħossni li bħala persuna b’diżabilità għandi nsemma’ leħni u naħdem kemm nista’ biex kulħadd igawdi dinja aktar inklużiva.
Tħoss li l-inklużjoni qed tiġi verament ipprattikata kif suppost f’pajjiżna? Fejn tħoss li hemm bżonn isir aktar?
Naħseb li l-inklużjoni qed tiġi prattikata, però mhux f’kull qasam. Inħoss li l-aktar inklużjoni li tiġi prattikata hija l-inklużjoni fiżika (jiġifieri aċċessibilità eċċ). Però hawnhekk fadal ħafna x’jista’ jsir ukoll.
Jiena nemmen li l-inklużjoni tmur lil hinn minn dik fiżika biss. Nemmen li għandha tiġi prattikata fid-dinja soċjali ukoll. Li tipprattika l-inklużjoni ma tfissirx biss aċċessibilità. Tfisser ukoll li nagħrfu u nħaddmu l-abilitajiet ta’ kull persuna, u nagħtuhom l-opportunità biex jikkontribwixxu fis-soċjetà. Fi kliem ieħor, irridu naħdmu biex kull individwu b’diżabilità ikun ħolqa f’katina soċjali akbar.
Taħseb li xi drabi l-imġiba tal-persuna b’diżabilità nnifisha taffettwa l-mod ta’ kif is-soċjeta’ tħares lejha?
Xi ftit iva. Però li n-nies jagħmlu inferenzi mill-imġiba ta’ xi ħadd hija xi ħaga kompletament normali. Hija normali li meta tara xi ħaġa li ma’ tifhimx timla l-vojt waħdek.
Min-naħa waħda, jeħtieġ li l-persuni b’diżabilità joqgħodu attenti kif jippreżentaw lilhom infushom, biex nillimitaw dawn l-inferenzi. Għalhekk irridu nagħmlu ħilitna biex nippreżentaw lill-persuni b’diżabilità b’mod komplut.
Min-naħa l-oħra, li toqgħod attent kif tippreżenta lilek innifsek m’għandhiex tieħu post li tgħix ħajja komda u kuntenta.
Bħal ħafna affarijiet, nemmen li din hija kwistjoni ta’ bilanċ.
X’inhi lakbar ħolma tiegħek?
L-akbar ħolma tiegħi hija li nħalli xi forma ta’ impatt fuq ħaddieħor. Jekk ma’ jirnexxili nagħmel xejn f’ħajti, ikun biżżejjed li kont parti mill-ġlieda għal dinja aktar inklużiva.
Barra minn hekk, nixtieq li ‘l quddiem ma tkunx daqsekk diffiċli biex l-abilitajiet u l-potenzjal tal-persuni b’diżabilità jiġu rikonuxxuti. Dan sabiex il-persuni b’diżabilità ma’ jkunux biss preżenti fis-soċjetà, iżda kontributuri tagħha wkoll.
Il-persuni b’diżabilità għandhom ikunu ħolqa f’katina soċjali.
by Tanja Cilia | 29/May/21 | Riflessjonijiet, Varjetà
“Ibża għalih, u meta nerġa niġi, inħallsek il-bilanċ.”
Kelma ħelwa sserraħ bħaż-żejt fuq il-feriti…
Kelli għalliema li kienet tinsisti li naqraw l-hekk imsejħa “kotba klassiċi”, biex ‘iżjed ‘il quddiem’, jiġifieri issa li kbirna, meta xi ħadd jagħmel referenza għalihom, ma nibqgħux ċassi għax inkunu nafu minn fejn ġejjin xi kwotazzjoni, jew xi incident partikolari.
Wieħed minn dawn il-kotba kien Pilgrim’s Progress ta’ John Bunyan, li, niftakar, kull meta kont naqbdu f’idi kien jaqbadi nagħas kbir u bilkem kont inkun naf x’qed naqra; eżatt kif kien jiġrili meta nipprova naqra War and Peace.
Imma mid-dehra, xi frażijiet weħlu mal-ħitan tal-kurituri ta’ moħħi, għax ftakart fih meta smajt taħdita li semmiet kemm dak il-ktieb kif ukoll l-istorja tal-Ħanin Samaritan.
Bħalissa moda il-pluraliżmu reliġjuż u s-sekulariżmu, tant li ssib min hu ‘modern’ u ma jridx li uliedu ikunu ‘indottrinati’.
L-ironija hi li l-parabbola tas-Samaritan it-Tajjeb, li tinstab fil-Bibbja, xorta għadha tintuża biex tispjega r-Regola tad-Deheb li teżisti kważi f’kull reliġjon… għandna nittrattaw lil ħaddieħor kif irridu nkunu trattati aħna stess.
Santu Wistin (ħalli għalih!) jagħmel interpretazzjoni allegorika u spiritwali. Jgħid is-sinifikat tal-vjaġġ li r-raġel, li jirrappreżenta lill-umanità kollha. Ġeriko huwa l-qamar, għax jitla’, jimla, jonqos, u jinżel.
Ir-raġel kien “nieżel” minn Ġerusalemm għal Ġeriko; mela, dan qabad in-niżla minn stat ta’ grazzja għal stat ta’ dnub, stat aggravat mill-attakk tal-ħallelin li ħallewh għaxi, u nehhewlu l-ħwejjeg, jiġifieri, l-istat tal-grazzja.
Is-Samaritan ma jnaddafx il-feriti tar-raġel bl-ilma biss, imma “..ferra l-inbid, u ż-żejt…” Jiġifieri, ma għamilx kollox ta’ kafkaf.
Barraminhekk, ħa lill-midrub fid-dverna, biex jistrieħ. Hemm kien hemm ikel bnin, biex jerġa jikseb is-saħħa.
Jekk irridu ngħixu bis-sħiħ il-ħniena, irridu ma nagħmlux l-affarijiet b’nofs kedda’, biex inkunu għamilnihom.
Forsi meta din it-tagħlima, meta nagħmluha allegorija, hija ftit jew xejn esaġerata; imma tgħid, m’aħniex imdorrijien naraw l-eżagerazzjonijiet fis-serje li nsegwu fuq it-televixin?
Raġel kien nieżel minn Ġerusalemm għal Ġeriko; l-Adam, mimli bill-fiduċja fih innifsu, u jaħseb li ħadd ma jista’ għalih: Ġeriko qiegħed 825 pied taħt il-livell tal-baħar.
Attakkawh il-ħallelin; għax meta l-bniedem jitbiegħed jaħseb li hu invinċibbli, jinduna kemm għandu bżonn lil ħaddieħor.
Ħadulu l-ħwejjeġ: il-libsa li kienet sabiħa ħafna u tqum tant flus, ma baqgħetx tiegħu. Tgħid, isib min jagħtih oħra?
Telquh u ħallewh għal mejjet – il-Levita, il-qassis, qasam it-triq. Rajt ma rajtx, gedwed waħdu. Fl-aħħar wasal is-Samaritan. Ħass għalih, infaxxalu l-feriti wara li dewwih biż-żejt u bl-inbid.
Lil tad-dverna, tah żewġ dinari u qallu, “Ibża għalih, u meta nerġa niġi, inħallsek il-bilanċ.” Fiha x’tomgħod, din. Meta nikkategorizzw lin-nies f’tajbin jew ħżiena fuq il-bażi tal-liġijiet materjali, tkun xi ħaġa superfiċjali.
U aħna? Nibżgħu li jekk nagħmluha maz-zopp, f’għeluq is-sena, insiru bħalu? Jew nitniġġsu mill-arja ta’ madwar dawk li telqu l-fidi għax ġratilhom xi traġedja? Ninjoraw lil min ikun jixtieq kelma ta’ faraġ, għax hekk jaqbel, ma jmurx xi ħadd jarana miegħu u jittimbrana bl-istess titlu, bħal mal-qassis u l-Levita beżghu li ma jibqgħux indaf, skont il-liġi Testment il-Qadim?
Is-Samaritan ma staqsiex fejn kien il-qassis, jew fejn telaq il-Fariżew, jew fejn staħba l-għalliem tal-Lhud.
Is-Samaritan intebaħ li kien hemm il-bżonn, u għen kif seta’, b’li kellu dak il-ħin.
Kelma helwa hi bħal żejt fuq il-feriti ta’ qalb mimlija uġigħ.
Kittieba
Ġurnalista
Opinjonista
by Michelle Zerafa | 26/May/21 | Riflessjonijiet, Saħħa, Varjetà
Mingħajr ma nduru wisq mal-lewża, il-pandemija ġabet magħha tsunami sħiħ ta’ bidliet, ħsibijiet u emozzjonijiet. Mingħajr ma rridu ħasditna u xxukjatna.. min intlaqat mod u min ieħor .. min ftit u min ħafna.. Il-fatt li dan ġie fuqna mingħajr ma konna qed nistennewh, ħasadna.. u għalhekk xi wħud jista’ jkun li jkunu qed ibatu mill-ansjetà..
Min kien qed jaħdem fuq problemi li forsi kienu qed itaqqluh.. il-fatt li għaddejjin minn pandemija jitfa’ aktar pressjoni fuq il-persuna u jista’ jkun li nsibuha aktar diffiċli biex niffaċċjaw ċerti problemi.. allura ċ-ċans li wieħed iħossu ansjuż huwa akbar..
X’inhi l-ansjetà?
L-ansjetà hija reazzjoni naturali li joħloq il-ġisem meta jkun qed jiffaċċja l-istress. L-emozzjoni li tiddomina hija l-biża’ jew inkella ahjar il-biża’ ta’ x’jista’ jinqala.. is- sitwazzjoni li tkun trigger tista’ tkun waħda partikolari u/ jew tkun xi ħaġa li tagħmel parti mill-ħajja ta’ kuljum …
Skont ir-riċerka nindunaw li qed inbatu mill-ansjetà minħabba li nħossu xi wħud minn dawn is-sintomi:
Għeja, tqaħqiħa, qtugħ ta’ nifs, uġigħ fil-muskoli jew f’partijiet partikolari minn ġisimna, piż jew pressjoni fuq is-sider..xi drabi wkoll irritazzjonijiet tal-ġilda, il-qalb tgħaġġel, deni, uġigħ ta’ ras, diarrhea u tnemnim..
Meta nkunu ilna niġmaw ftit sew ġo fina ..
u ma nkunx ħadna azzjoni fuq dawn is-sintomi jista’ jkun ukoll nibdew inbatu minn attakki ta’ paniku…
X’inhuma eżatt dawn l-attakki ta’ paniku?
Meta nesperjenza panic attack inkunu qed nesperjenzaw biża’ intensa li ġġib magħha reazzjoni intensa meta mhemmx periklu reali..
Dawn l-attakki jistgħu jbeżżgħuna ħafna għax ħafna drabi nħossuna li qed nitilfu l-kontroll, jew li qed itina attakki tal-qalb jew li saħansitra qed immutu…
Kif nistgħu nipprevjenu milli jkollna panic attack?
Dawn huma xi strateġiji li nistgħu nużaw meta nkunu qed nesperjenzaw panic attack jew meta nħossu li se jaqbadna panic attack…
- Nifsijiet fil-fond… Meta jagħtina panic attack, nifisna jkun maqtugħ iżda jekk nieħdu nifsijiet fil-fond jistgħu jgħinu biex niġu f’tagħna aktar malajr. Importanti li nirrealizzaw li dak li qed inħossu huwa panic attack u mhux attakk tal-qalb.. importanti li niftakru li hi xi ħaġa temporanja, li dalwaqt tgħaddi u li dalwaqt tiġi f’tiegħek…
- Agħlaq għajnejk – xi wħud mill-panic attacks jiġu minħabba triggers li jġiegħluna ninkwetaw.. u jekk qiegħed jew qiegħda f’ambjent fejn hemm ħafna storbju u konfużjoni, iċ-ċans hu li jgħin li jkollok panic attack. Meta tagħlaq għajnejk dan jgħinek tiffoka fuq in-nifs tieghek stess..
- Ippratika l-mindfulness.. li tkun mindful jew aħjar tgħix il-mument… dan jgħinek tiffoka fuq ir-realtà li tinsab fiha… il-ħsibijiet li jikkawżaw l-ansjetà jġiegħluna ninqatgħu mir-realtà u allura nitilfu l-kontroll…Tista’ taħseb ukoll fil-fatt li qed tħoss saqajk mal-art.. u li hemm xi ħaġa li qed iżommok mal-art dan jgħinek terġa’ ssib il-bilanċ..
- Iffoka fuq oġġett partikolari.. sib oġġett partikolari u ffoka fuqu.. waqt li titfa’ għajnejk fuqu innota kull ħaġa dwaru … biex b’hekk moħħok jiffoka fuq l-oġġett u mhux fuq il-biża’ u l-ħsibijiet marbuta magħha…
- Muscle relaxation techniques – naqra naqra tista’ tirrilassa l-muskoli ta’ ġismek … tista’ tibda mis-swaba ta’ jdejk u tkompli bil-kumplament tal-ġisem..
- Aħseb f’post li jirrilassak… jista’ jkun bajja f’ġurnata xemxija bil- mewġ iħabbat ħafif ħafif mal-blat… jew xi kabina fil-muntanji… immaġina li qiegħda/qiegħed hemmhekk … ipprova immaġinak qed tħoss ir-ramel taħt saqajk jew inkella qed ixxomm ir-riħa tas-siġar u l-ħamrija mxarrba… dan hu mod ieħor kif tista’ tirrilassa..
- L-eżerċizzju – dan jista’ jgħinek ħafna żżomm lilek innifsek irrilassat… għax l-endorphins iżommu d-demm jippompja b’mod bilanċjat.. l-endorphines jgħinuna ukoll nħossuna aħjar… eżerċizzju ħafif bħal mixi u l- għawm jgħin ħafna biex inżommu l-bilanċ
- Il-lavender ukoll jgħin biex itaffi l-istress … jekk taf li tbati b’dan kollu importanti tagħmel ftit ma jdejk jew torqod b’tissue imċappsa bih taħt l-imħadda…
Jekk dawn t’hawn fuq ma ħadmux allura importanti li tfittex għajnuna professjonali… importanti li tifhem minn fejn ġej dan kollu… it-terapija tista’ tgħinek tifhem aħjar l-istorja tiegħek u tagħmel ħbieb ma’ dak li qed jbeżżgħek u joħloqlok stress żejjed… jista’ jkun li jkollok bżonn tieħu medication li tgħinek ittaffi dawn is-sintomi.. fir-realtà hemm min ikollu bżonn kemm terapija u anke viżta għand psikjatra..
Għalkemm nifhem li hemm min isibha diffiċli biex wieħed jagħmel dan il-pass għax bħal donnu hemm stigma, irridu nżommu f’moħħna li din hija eżattament bħal meta aħna għandna bżonn tabib għax għandna infezzjoni… jekk ma nfejquhiex l-affarijiet se jikbru.. l-istess hawnhekk .. għalfejn għandna nħallu dawn il-ħsibijiet u l-biżgħat jikkontrollawlna ħajjitna?
Awguri u tislijiet
Jekk għandek xi suġġett partikolari li tixtieq li nitkellmu dwaru, ibgħatilna fuq info@skoperta.net
