by Dr Sharon Calleja | 06/Feb/22 | Letteratura, Varjetà
Il-ħoss tax-xita nieżla minn barra kamarti kienet twennisni. Kont inħoss li kien hemm xi ħaġa li kienet tgħaqqadna.
Lili.
U lilek.
Għalfejn ma kontx bħall-bniet l-oħra tal-iskola li kienu fil-klassi tiegħi? Kull sena, meta konna ntellgħu reċta flimkien, bl-għajnuna tal-għalliema tagħna, kont narahom kollha ferħana. Kont narahom kif kienu jħarsu lejn uliedhom. Kienu jkunu kburin bihom. U int ma kontx tkun hemm.
Int qatt ma kont tkun hemm.
Naf. Naf li kien ikun hemm ommi. Lilha kont naraha titbissem. Kont naraha tifraħ xħin kienet tarani u xxejjirli ħalli turini li kienet tkun hemm.
Hi biss.
Waħedha.
“Mia, il-papà ma jistax jiġi. Taf……..” kienet tgħidli. “Taf li l-papà tiegħek qiegħed jiġġieled fil-gwerra. Imma toqgħodx imdejqa. Daqt tispiċċa l-gwerra……….u tara, tara kif ma jdumx ma jiġi lura!”
Kien ilu snin li telaq. Kont inħoss nuqqas kbir tiegħu. Darbtejn fis-sena biss kien jiġi jarana. F’għeluq snini u fil-ġurnata tal-Milied. Ma tantx kont ingawdih. Kien jiġi, jgħaddi jumejn magħna u jerġa’ jitlaq lura.
U kull darba………
Kull darba kien iħalli vojt kbir.
Vojt kbir warajh. Akbar minn ta’ qabel.
F’kamarti kelli kalendarju mdendel ma’ granpun tal-ħadid, nofsu mdaħħal fil-ħajt, f’kamra kważi vojta. Kont nimmarka l-ġranet kuljum. U dawk il-jumejn speċjali………..dawk kienu jkunu mdawrin bi ċrieki ħomor. Dawk il-ġranet li kien ikun ġej hu.
Missieri.
“Mamà, xahar ieħor il-Milied,” kont għidt lil ommi xi ġranet ilu.
U hi kienet ħarset lejja b’għajnejha jleqqu. Anke hi kienet tħoss in-nuqqas. Imma ma tantx kienet turi. Kont nismagħha tibki waħedha fis-sodda. Kont nismagħha tqalleb fir-ritratti u naqbadha timsaħ id-dmugħ minn fuq ħaddejha.
“Mia……” kien qalli meta kien ġie s-sena ta’ qabel, f’għeluq is-sitt snin tiegħi. Kien xtrali ħafna ġugarelli u għannaqni miegħu. Dejjem kien iġibli xi ħaġa miegħu. “Ejja, ħalli ngħallmek tiżfen il-valz.”
“Il-valz x’inhu?” kont staqsejtu jiena b’għajnejja kbar, kbar, hekk kif bdejt ngħaffeġ id-drapp tal-libsa li kelli fuqi. Kont qed inħossni skomda. Għax jiena ma kontx naf niżfen. U ma ridtx naqta’ brutta figura quddiem missieri!
Dawwart ħarsti lejn il-kejk li kien għad hemm fuq il-mejda, bix-xemgħat mitfijin, nofsu mikul u n-nofs l-ieħor lest għal ġol-friġġ. Ma kienx żmien il-ħela. Kont naf li ommi kienet marret għand Duminku l-furnar sabiex tagħmlu hi stess b’idejha.
“Żifna. Żifna waħda. Ejja ħalli niżfnu jiena u inti,” kien qalli b’dak il-leħen sod, li kien jagħtini sensazzjoni ta’ paċi u mħabba.
Ir-rakkont ikompli l-ġimgħa d-dieħla…
by Dr Sharon Calleja | 30/Jan/22 | Letteratura, Varjetà
Issa x’kellu jaqbad jagħmel?
U dak il-ħin, ħass l-għaraq ħiereġ mill-pali ta’ jdejh bl-inkwiet! Tgħid kienet hi jew le? Imma lil tal-ħanut…………….
U dak il-ħin raha!
Ħarġet!
Beda jidħak waħdu qisu wieħed fidil.
Mara kemmxejn magħmula kbira, xagħarha folt kulur il-qastan, nuċċali ppuntat fil-ġnub, liebsa libsa skura kienet għadha kemm xirfet minn ġo dak il-bini b’bukkett fjuri f’idejha!
U l-fjuri…………il-fjuri ta’ din kienu ħomor!
Mingħajr ma qagħad jaħsibha darbtejn, ħareġ minn ġol-karozza, ġera lejn in-naħa tat-triq fejn kienet qiegħda din il-mara, rassha mal-ħajt u b’leħen għoli beda jgħajjarha kemm jiflaħ!
Xi nies li kienu fit-triq, skantaw iħarsu lejhom.
Lanqas fetħet ħalqha! Kienet tidher li twerwret minnu! U nħasdet mhux ftit!
“Smajt x’għidtlek?!” kompla jgħidilha b’leħen għoli, mimli mibgħeda.
Għal mument, kellu aptit jilgħabhielha ġo wiċċha, imma hu ma kienx raġel tal-vjolenza.
Hekk!
Hekk ma kinitx se terġa’ ċċempillu u ddejqu żgur!
U mela…………wiċċ imb’wiċċ! Mela toqgħod tinħeba wara t-telefon!
U malli telaq, ħass sodisfazzjon enormi!
Kien neħħa balla minn fuq l-istonku!
Mexa lejn il-karozza, injora n-nies kollha li kienu għadhom kollha kemm huma ċċassati minn kull angolu tat-triq u telaq ‘il bogħod.
L-ewwel post li mar, kien ħdejn Cedric.
“Ara x’għandi nħallsek ta’ dak il-bukkett fjuri ħomor!” qallu Neil.
“Eeeehhhhhh iva…………..imma se nnaqqaslek xi ħaġa mill-prezz, sieħbi,” wieġbu dak.
“U għala………?” qallu Neil.
U iva, l-importanti li kien taha ħasla kif kien imiss!
Lil Agnes.
Agnes Abela.
“Għax fjuri ħomor ma kienx fadalli, Neil. Lill-ħabiba kellna nibagħtulha fjuri bojod………..u iva mhux xorta waħda għalik?” staqsih dak.
Fjuri bojod.
Xufftejn Neil bjadu bil-qatgħa.
Mela dik mhux Agnes kienet.
Mhux Agnes Abela!
“Jien bukkett fjuri ħomor tlabtek!” Neil bilkemm felaħ jirrispondih!
by Tanja Cilia | 11/May/21 | Riflessjonijiet, Varjetà
Ara ma tgħidx, “Tmutlix għalissa!”
Oħti Carmen ilha mejta kważi 40 sena – u għadni nsib minn jistaqsini, “Imma x’kellha, għid?”, bħallikieku r-risposta tiegħi se tagħmlilhom xi differenza f’ħajjithom.
Niftakar darba kont nieżla d-dar, u waqqfitni waħda mara li għadni sal-lum ma nafx min hi. Staqsietni, “Oħtok orrajt?” u jien inħsadt. Għidtillha l-verità, jiġifieri, li kienet id-dar tistrieħ. “Ara, jaħasra. Kemm qed nieħu gost li qed tgħidli hekk. Kienu qed jgħidu li kważi mietet.”
Issummajt. Anqas flaħt inweġibha. Kif dort il-kantuniera, irremettejt.
Kull meta nsemmi dan l-inċident, insib li huwa simili ta’ xi ħaġa li tkun ġrat lil ħafna oħrajn; kemm jekk ikollhom marda terminali huma, u kif ukoll jekk ikun xi ħadd mill-maħbubin tagħhom li jkun marid.
Għaldaqstant ħsibt li din il-mistoqsija sfiqa, almenu, ma tkunx saret għalxejn.
Ikkuntattjajt xi ħbieb tiegħi u tlabthom il-fehma tagħhom. Flimkien tellajna lista li l-konklużjoni tagħha hi: “Jekk iżżomm ħalqek magħluq, x’aktarx li taqta’ figura isbaħ.”
- Jekk tara li xi ħadd ħxien jew irqaq f’daqqa, la tgħaddix kummenti. U la tistaqsiha jekk hux tqila, u anqas jekk hux qed tagħmel id-dieta. Hawn mard, u mediċini, li jaffettwaw il-piż ta’ dak li jkun.
- L-istess jekk tinduna li xi ħadd qed jaqagħlu xagħru, jew li għandu l-kulur tal-ġilda mhux bħal tas-soltu. Billi tagħmel il-ħajja diffiċli għal ħaddiehor, mhux se tidher helwa, tafx.
- Tippruvax issemmi l-marda ta’ dik u l-kundizzjoni tal-oħra, biex forsi dak li jkun jiftaħ qalbu miegħek. Dawn vavati. U bilħaqq – tkunx banali u tgħid xi ċajta biex mingħalik “tnessi” li dak li jkun, ladarba jiftaħ qalbu miegħek.
- Jekk xi ħadd jgħidlek li marid sew, tgħidlux, “U iva, daż-żmien ta’ kollox isibu tarf ta,” qisek trid tgħatti x-xemx bl-għarbiel. Biżżejjed toffri li jekk ikun hemm bżonn xi għajnuna, int lest li toffriha, u li tgħid li jiddispjaċik. Ara ma tgħidx, “Tmutlix għalissa!”
- Anqas, biex tipprova tnissel tbissima fuq wiċċ il-marid, m’għandek tgħid, “U iva, mhux kulħadd irid imut?” Anzi, kultant m’hemmx bżonn kliem. Tgħanniqa tkun biżżejjed.
- Anqas titwemmen imma jkun hawn min jistaqsi, “Qalulek kemm baqagħlek ħajja?” Il-mewt, tafux, mhux b’marda terminali biss tiġi. Ħadd, u ħadd, nerġa’ ngħid, ma jaf bl-eżatt kemm baqagħlu ħajja.
- “Issa ngħid lil kulħadd jitlob għalik,” tfisser li se tgħid lil kulħadd li din il-persuna hi marida. U din forsi ma tridx turi, u int ha tikxfilha xturha?
- M’għandekx għalfejn issemmi lil kull min taf li kellu l-istess marda, iżjed u iżjed jekk mietu żgħar. U jekk il-marda tkun kanċer, tistaqsix fejn qiegħed.
- Tindaħalx. Jekk jgħidulek li sejrin btala, li se jqaxxru xagħarhom “bil-lest”, li se jiżżewġu… ara ma tiftaħx ħalqek u tgħidilhom biex jaħsbuha dartejn. Mhux affarik. U ara ma tistaqsix jekk is-safra tkunx “għall-kura”.
- Insa l-kliem ‘jaħasra’ u ‘miskina’, u tagħmilx wegħdiet kontra wegħdiet li tkun se tmur taraha meta tkun l-isptar. Staqsi jekk tkunx tridek tmur. U forsi, wara kollox, ma tmurx l-isptar.
Aħjar elf kelma nieqsa, milli kelma waħda żejda.
Kittieba
Ġurnalista
Opinjonista
by Roxanne Gauci Taliana | 07/May/21 | Tagħrif
L-Ażalea hija pjanta sabiħa magħrufa bħala Royalty of the Garden minħabba l-blanzuni vibranti u kkuluriti tagħhom.
Hemm aktar minn 10,000 varjetajiet tal-pjanta ażalea. Il-varjetà ta’ kuluri tal-ażalea tinkludi roża, vjola, ħamra, oranġjo, bajda u aktar. In-numru ta’ fjuri uniċi għal kull tip ta’ ażalea jvarja, l-istess ukoll il-forma tal-petali.
L-ażalea ġejja mill-ġeneru Rhododendron. Il-weraq ta’ kull pjanta li tkun ġejja minn dan il-ġeneru huma differenti. Il-weraq tal-ażalea huma ħafna iżgħar minn tar-rhododendron u bil-ponta.
Id-daqs tal-ażalea jvarja wkoll. Hemm minnhom li jikbru minn wieħed sa żewġ piedi u hemm ukoll arbuxelli tal-ażalea li jistgħu jikbru sa 25 pied.
L-ażalea tista’ tiffjorixxi kemm ġewwa kif ukoll barra, il-kura tagħha tiddependi fuq il-post li tkun qiegħda fih. Il-pjanta tiffjorixxi fir-rebbiegħa u ddum diversi ġimgħat.
Evita li tpoġġi l-ażalea f’post li jkun hemm dell biss jew inkella xemx diretta l-ġurnata kollha. L-ażalea tmur tajjeb l-aktar meta tkun f’post li jkollu x-xemx filgħodu u d-dell wara nofsinhar.
L-ilma li jkollha bżonn jiddependi skont il-klima u l-ammont ta’ dawl li jkollha l-pjanta tiegħek. Jekk tkun f’post bi klima friska tippreferi inqas ilma, madwar darbtejn jew tliet darbiet fix-xahar. Jekk tkun f’post aktar xemxi u sħun, ikollha bżonn tissaqqa madwar darba jew darbtejn fil-ġimgħa. Żomm f’moħħok li l-ażalea mhix kapaċi tittollera ħamrija mxarrba iżda teħtieġ li tinżamm niedja.
ll-fjuri tal-ażalea jipproduċu għasel imsejjaħ mad honey, li huwa tossiku u ħafna drabi l-klieb u l-qtates huma l-aktar vittmi tal-avvelenament minn dan l-għasel.
L-għasel inixxi madwar il-pjanta kollha u jwassal għal perikli potenzjali. Filwaqt li tossiċità severa hija rari, jekk il-pjanta tittiekel tista’ twassal għal sintomi li jkunu ta’ periklu kbir.
Jekk tieħu ħsiebha sew, il-pjanta tal-ażalea tista’ tkun waħda minn dawk li tikkumplimentalek id-dar jew il-ġnien tiegħek.
by skoperta.net | 27/Apr/21 | Konf Taf?
Nhar l-Erbgħa 21 t’April ir-Reġina għalqet 95 sena, iżda kont taf li r-Reġina tiċċelebra għeluq sninha darbtejn?
Minbarra d-data li twieldet fiha, hemm data oħra fejn issir ċelebrazzjoni uffiċjali ta’ għeluq sninha, li ġeneralment tkun fit-tieni Sibt ta’ Ġunju.
Għaliex tiċċelebra għeluq sninha darbtejn, u kif tiċċelebrahom?
Fil-passat, ċelebrazzjonijiet uffiċjali li jimmarkaw għeluq snin ta’ Re jew Reġina fir-Renju Unit ma kinux isiru fil-ġurnata attwali ta’ għeluq sninhom.
Il-bużnannu tar-Reġina, Edward VII, li kien Re mill-1901 sal-1910 twieled f’Novembru, xahar li fir-Renju Unit, it-temp ma jkunx daqshekk tajjeb.
Madankollu huwa ried li jkun hemm ċelebrazzjoni pubblika kbira, allura, peress li f’Novembru ma kienx żmien tajjeb għal dan u għall-parata, huwa ddeċieda li jgħaqqad iċ-ċelebrazzjoni uffiċjali ta’ għeluq sninu ma’ parata militari annwali li ssir fis-sajf, meta t-temp ikun aktar sabiħ.
Kif tiċċelebra għeluq sninha r-Reġina?
Ġeneralment hija tqatta’ għeluq sninha mal-familja tagħha. Fil-21 t’April ikun hemm salut ta’ 41 pistoli f’Hyde Park, salut ta’ 21 pistoli f’Windsor Great Park u salut ta’ 62 pistoli fit-Torri ta’ Londra. Dawn ġew ikkanċellati kemm is-sena l-oħra kif ukoll din is-sena minħabba l-pandemija tal-Covid-19 u din is-sena anki minħabba l-mewt tal-Prinċep Philip.
Il-parata Trooping the Colour timmarka għeluq sninha uffiċjalment u ġeneralment issir f’Ġunju, iżda din ġiet ikkanċellata wkoll din is-sena. Hija biss it-tielet darba fir-renju tagħha li l-parata ma saritx.
X’tikkonsisti l-parata Trooping the Colour?
Il-parata Trooping the Colour immarkat l-għeluq snin uffiċjali tal-monarka għal aktar minn 260 sena.
Aktar minn 1400 suldat, 200 żiemel u 400 mużiċist normalment jieħdu sehem fl-avveniment, allura jkun spettaklu kbir mhux ħażin.
Ħafna membri tal-pubbliku jxejru l-bandar u libsin Union Jacks normalment jimlew il-mall barra l-palazz Buckingham biex jarawha.
Fil-ġurnata, normalment tibda parata kbira fir-residenza uffiċjali tar-Reġina, il-palazz Buckingham, u tibqa’ sejra tul il-Mall għall-parata tal-Horse Guards f’Whitehall, viċin Downing Street, u mbagħad terġa’ lura.
Hija tradizzjoni għall-familja Rjali li tkun preżenti l-Mall bħala parti miċ-ċerimonja, u tinġabar fil-gallarija tal-palazz Buckingham biex issellem lill-pubbliku u jsegwu l-wirja mill-ajruplani RAF għall-okkażjoni.
