by Karen Decelis | 23/Dec/21 | Riflessjonijiet, Varjetà
Żmien il-Milied hu l-isbaħ żmien tas-sena għal ħafna nies. Id-dwal, il-mużika, l-ikliet, il-familja; kollha huma raġunijiet li l-Milied iġib ħafna ferħ u eċitament. Però, għal xi wħud, dan iż-żmien hu diffiċli immens.
Għal min tilef lil xi ħadd għażiż, il-Milied jista’ jġib lura memorji ta’ wġigħ. Ikun hemm dawk li jkunu tilfu lill-għeżież waqt iż-żmien tal-Milied, allura dejjem jiftakru fil-mewt f’dan iż-żmien. Ikun hemm ukoll dawk li avolja ma tilfux lill-għeżież waqt il-Milied, xorta jiftakru f’mumenti sbieħ li kienu qattgħu ma’ dik il-persuna waqt dan iż-żmien u jħossu dwejjaq kbar.
Hemm dawk li jħossuhom anzjużi fi żmien il-Milied għax ikun hemm ħafna affarijiet xi jsiru: xiri ta’ rigali, infiq żejjed, tisjir, tindif eċċ. Iħossuhom ma jistgħux ilaħħqu ma’ kollox u jħossuhom overwhelmed.
Ikun hemm ukoll dawk li jħossuhom imdejqin għal diversi raġunijiet: persuni li jixtiequ li għandhom partner, koppji li jixtiequ jkollhom it-tfal, anzjani li jħossuhom waħedhom: dawn iż-żminijiet jafu jfakkruhom fuq id-dwejjaq tagħhom iktar minn żminijiet oħra, speċjalment bil-midja soċjali.
Hawn huma xi suġġerimenti li persuni jistgħu jagħmlu biex inaqqsu d-dwejjaq tagħhom f’dawn il-festi.
- Ara li tirrikonoxxi l-emozzjonijiet tiegħek. Jekk għadu kif miet xi ħadd, jekk qed tħossok waħdek; aċċetta li d-dwejjaq qiegħdin hemm. Billi żmien il-Milied, ma jfissirx li għandek tkun kuntent il-ħin kollu. Agħti ċans lilek innifsek biex tibki u tesprimi lilek innifsek.
- Sib l-għajnuna. Jekk qed tħossok iżolat, fittex għajnuna mingħand familja, ħbieb, NGOs lokali, jew komunitajiet reliġjużi.
- Agħmel xi ħaġa ta’ ġid. Taf tħossok kuntenta tagħmel xi xogħol volontarju jew tgħin lil ħaddieħor. Agħti donazzjoni lil karità, ċempel lil xi ħadd li taf li qiegħed waħdu.
- Ippjana minn qabel. Jekk taf li tħossok anzjuż bl-affarijiet li trid tixtri, l-ikel li trid issajjar, id-dekorazzjonijiet li trid tagħmel, ibda ppjana minn qabel. Tista’ tagħmel lista tal-affarijiet kollha li trid tagħmel. Din il-ħaġa tgħinek biex ma jkollokx ansjetà estrema fl-aħħar.
- Tgħallem għid ‘le’. M’hemmx għalfejn tagħmel kull ħaġa li ġejt mistieden tagħmel. L-iktar ħaġa importanti hi s-saħħa mentali tiegħek.
- Sib il-pożittiv f’ħajtek. Għandek affarijiet sbieħ f’ħajtek. Sib ħin biex tirrifletti u ssib x’inhuma.
- Illimita l-ħin fuq il-midja soċjali. In-nies jitfgħu affarijiet sbieħ biss fuq il-midja soċjali. Jekk qed tħossok waħdek u vulnerabbli, jaf ma tkunx idea tajba li tara dawn l-affarijiet.
- Sib ħin għalik. Iddedika ħin għalik. Sib attivitajiet li tħobb tagħmel: mur mixja, kul bil-qis, ara li jkollok biżżejjed ħin ta’ rqad, agħmel attività fiżika, agħmel eżerċizzji bħal meditazzjoni u yoga.
Il-Milied huwa żmien partikolari ħafna. Ftakar dejjem li m’intix waħdek u kulħadd ikun għaddej minn emozzjonijiet u ħsibijiet diversi. Dejjem fittex l-għajnuna, sib ħin biex tirrifletti, agħmel eżerċizzju u ffoka fil-pożittiv.
by skoperta.net | 18/Dec/21 | Ġrajjiet, Kurrenti
Madwar siegħa ilu, tħabbret il-mewt tal-kantant u preżentatur tant maħbub Enzo Gusman, mill-mara tiegħu Carmen. Huwa miet fl-età ta’ 74 sena.
Fuq il-profil ta’ Facebook tagħha, Carmen Gusman qalet li l-maħbub Enzo ħalla t-tbatija warajh biex jingħaqad mal-Mulej fejn ma jbatix iktar. Filwaqt li talbet għall-privatezza f’dan iż-żmien diffiċli, hija qalet li l-għażiż żewġha ħalla din id-dinja, fil-paċi imdawwar mill-familja tiegħu li tant kien iħobb.
Fis-sajf tas-sena li għaddiet Enzo ġarrab ġrieħi gravi f’inċident li kellu, fejn kienet sfida diffiċli għalih biex jirkupra. Madankollu, minkejja l-konsegwenzi li kellu jiffaċċja, Enzo baqa’ jissielet kuljum biex jgħix il-ħajja li tant kien iħobb.
by Michelle Zerafa | 30/Jun/21 | Riflessjonijiet, Varjetà
Nixtieq nibda billi nirringrazzjakom tal-feedback tagħkom dwar dawn il-kitbiet ibbażati kemm fuq fatti ta’ teorija jew riċerka li ssir minn żmien għal żmien kif ukoll fuq riflessjonijiet tiegħi msejsa fuq esperjenzi personali u anke dawk li niltaqa’ magħhom fix-xogħol tiegħi bħala counsellor.
Fl-aħħar kitba tiegħi tkellimna dwar l-ansjetà .. u f’dan l-artiklu se niffukkaw fuq kundizzjoni mentali oħra relatata mal-ansjetà. Infatti se nitkellmu dwar Post Traumatic Stress Disorder (PTSD). Kontu intom stess li staqsejtu dwar din il-kundizzjoni u hawnhekk tajjeb li forsi niċċaraw aktar dak li jista’ jkun qed ifixkilna…
X’inhi eżatt Post Traumatic Stress Disorder (PTSD)?
Din hija kundizzjoni li tiżviluppa f’dawk li jkunu għaddew minn esperjenza li xxukjathom u werwrithom, esperjenza fejn probabbli ħassew li tant hi perikoluża u tal-biża’ li jista’ jkun li ħajjithom kienet mhedda.
Huwa naturali li dak li jkun jibża’ jekk qed jiffaċċja jew iffaċċja sitwazzjoni perikoluża. Il-biża’ tikkawża bidliet ta’ sekonda biex tgħin lil dak li jkun jevita sitwazzjoni perikoluża. Din ir-reazzjoni ta’ fight or flight hija reazzjoni li tgħin lill-persuna żżomm il-bogħod mill-periklu. Wara li dak li jkun, ikun għadda minn trawma normali li jkollu reazzjoni għal din il-biża’ li diġà kkawżata mit-trawma stess. Iżda jekk jgħaddi ż-żmien u l-persuna tibqa’ tbati minn ċerti sintomi hemmhekk allura tista’ tiġi diagnosed li qed tbati mill-PTSD. Dawk li jbatu minn PTSD iħossuhom imbeżża’ u mwerwra anke meta m’hemmx periklu.
Kif tinduna li xi ħadd qed ibati minn PTSD? u x’inhuma s-sintomi?
Għalkemm fir-realtà kull min jgħaddi minn esperjenza perikoluża jgħaddi minn ċerti sintomi, il-maġġoranza ma jiżviluppawx sintomi kroniċi. U mhux kull min ibati minn PTSD għadda minn esperjenza perikoluża. Jista’ jkun li jkun miet xi ħadd li huwa għażiż ħafna jew li l-persuna tkun qed tiddependi fuqu/fuqha..dan jiġri wkoll speċjalment meta l-persuna tkun mietet f’daqqa.
Ġeneralment is-sintomi joħorġu tlett xhur wara mill-esperjenza trawmatika iżda xi kultant jista’ jkun li joħorġu snin wara. Is-sintomi jridu jkunu ilhom hemm xahar sħiħ u jkunu qed jinterferixxu mal-ħajja ta’ kuljum tal-persuna jiġifieri jaffettwaw lill-persuna kemm fir-relazzjonijiet tagħha mal-oħrajn kif ukoll fuq ix-xogħol tal-persuna.
Kif tiżvolġi l-kundizzjoni mhux dejjem l-istess. Hemm min idum tlett xhur u hemm oħrajn fejn il-kundizzjoni tiġi kronika. Huwa psikjatra jew psikologu li jista’ joħroġ diagnosis dwar din il-kundizzjoni.
Biex adult ikun qed jesperjenza PTSD irid ikun qed jesperjenza dawn is-sintomi msemmija hawn taħt, bejn wieħed u ieħor għal xahar sħiħ
- Sintomu wieħed fejn jerġa’ jesperjenza t-trawma pereżempju; flashbacks – dak li jkun qisu jħossu qed jerġa’ jgħix is-sitwazzjoni trawmatika, ħolm ikrah u tal-biża’, ħsibijiet li jwerwru lill-persuna
- Sintomu wieħed fejn jevita post, avveniment jew oġġett li jfakkru fit-trawma jew jevita li jaħseb jew isemmi affarijiet relatati mat-trawma, pereżempju; xi ħadd li jkun għadda minn inċident tat-traffiku jiddeċiedi li ma jibqax isuq.
- Mill-inqas żewġ sintomi ta’ reazzjoni qawwija għal sitwazzjoni preżenti.
- Mill-inqas żewġ sintomi b’burdati u emozzjonijiet qawwija meta tiġi ppreżentata sitwazzjoni.
Kif tista’ tiffaċċja l-PTSD?
- Jekk tħoss li dawn is-sintomi li qed jaffettwawlek ħajtek importanti li tammetti li għandek problema.. dan jgħinek issib is-sapport..
- Importanti ħafna li ssib sapport kemm minn dawk li tafda u kif ukoll sapport professjonali bħal counsellor… jista’ jkun li flimkien mat-terapija jkun hemm bżonn il-mediċina.. għalhekk ħalli f’idejn il-professjonist jew professjonista biex jirreferik fejn hemm bżonn.
- Importanti li nżommu f’moħħna li jista’ jkun diffiċli ħafna biex nagħmlu l-ewwel pass, normali li tħossok hekk.. it-terapija tista’ tieħu ftit żmien imma taqtax qalbek pass pass tasal.. u jekk ma tagħmilx dak l-ewwel pass ma tistax timxi ‘l quddiem…
- Li tagħmel eżerċizzju jew attività fiżika regolari se tgħinek tħossok aħjar.. u tmur tajjeb ħafna flimkien mat-terapija..
- Tistennix li se tkun mija fil-mija tajjeb mill-ewwel, jista’ jkun li tieħu ftit żmien biex tħossok aħjar..
- Jekk għandek għanijiet fil-ħajja tiegħek, imxi pass pass…mhux neċessarjament se jinexxilek tagħmel kollox f’daqqa, sib il-prijoritajiet u ibda bihom.. naqra naqra kollox jibda jaqa’ f’postu.. iżda f’din iċ-ċirkostanza jrid ikollok il-paċenzja..
- Li tiltaqa’ mal-oħrajn se jagħmillek il-ġid.. għax il-bniedem mhux magħmul għal waħdu.. importanti li titkellem ma’ xi ħadd li tafda u li jifhmek.. m’hemmx xi regola ġenerali jekk humiex nies tal-familja jew ħbieb tal-qalb.. l-importanti li ma’ min titkellem tħossok komdu/a.
- Importanti li jkollok stampa ċara ta’ x’inhuma t-triggers li forsi jqanqlulek memorji .. ħu nota ta’ x’inhuma u kemm jista’ jkun evita li tiffaċċjahom speċjalment jekk tkun waħdek u mhux ma’ xi ħadd li tħossok sikur.
- Sib postijiet li jagħtuk serħan.. mhux postijiet kollha kaos u storbju.. in-natura tista’ tgħinek ħafna.. dejjem hemm postijiet adattati li jgħinuk issib il-paċi u l-mistrieħ.
- Agħmel affarijiet li tħobb u ħu ħsieb tiegħek innifsek..
Ftakar li xi darba jew oħra kulħadd jgħaddi minn żminijiet diffiċli.. ftakar li ma jistax ikun tibqa’ tghix fid-dell tat-trawma li għaddejt minnha..
Ftakar li kundizzjonijiet marbuta mas-saħħa mentali huma bħal dawk fiżiċi, jekk ma tiħux ħsiebhom se jirkbuk u jiddominawlek ħajtek…
Tibżax titkellem dwar kif qed tħossok jew li tfittex sapport..
Awguri u tislijiet..
Jekk għandek xi suġġett partikolari li tixtieq li nitkellmu dwaru, ibgħatilna fuq info@skoperta.net
by Dr Sharon Calleja | 20/Jun/21 | Letteratura, Varjetà
Issa bdejt nisma’ lil Kurt u lil Patty ikellmuh fuq il-mobajl u bdew jgħidulu biex jiġi sad-dar!
Tgħid għax ma kontx qed inqum sew? Tgħid minħabba fija?
Għamilt l-almu tiegħi u qomt mis-sodda. Bdejt nimxi kif nista’ u ndur ‘l hemm u ‘l hawn ħalli nurihom li aħjar jgħidulu ma jiġi xejn lil dak l-għafrid!
Iżda xi nofs siegħa wara, hekk kif konna t-tlieta li aħna fuq is-sufan, nifirħu b’xulxin smajt karozza tasal, u ndunajt.
Indunajt li Dottor Mugliett kien wara l-bieb!
Kont diġa bdejt inxomm ir-riħa qawwija ta’ annimali oħra li kellu fuqu!
Kurt beda jagħmilli mossa biex immur fis-sodda tiegħi, u jien smajt minnu.
U daħal.
Daħal Dottor Mugliett, għamilli viżta bħal ma kien qed jagħmilli ta’ spiss u rajtu jċekċek snienu ma’ xulxin u jieħu nifsijiet strambi.
“Ma tantx fadallu. Il-kanċer kielu minn ġewwa………………” kien qed jgħidilhom.
Imma kanċer x’kien eżatt? Kelli xi mostru minn ġewwa? Forsi daħal ma’ dak il-laħam tajjeb li kien jagħtini Kurt? U le……………..Kurt kien iħobbni………….kien jieħu ħsieb jagħtini kollox tajjeb u bnin.
Mela x’kien qed jiekolni minn ġewwa?
Bdejt nibża’……………
Bdejt nibża’ ħafna…………………
Iżda malli telaq it-tabib, Kurt u Patty reġgħu refgħuni u żammewni ħdejhom.
Kemm kont ferħan!
Kemm kont inħobbhom!
“Jien tiegħek għal dejjem,” bdejt ngħid lil Kurt.
U naf……
Naf li kien jifhimni.
Iżda dak il-lejl kien iebes iżjed mis-soltu.
Ħassejt il-bard u bdejt nitriegħed.
U ġrat xi ħaġa li qatt ma kienet ġrat qabel.
Il-lajs kemm fraħt!
Kurt ħallieni norqod fis-sodda tiegħu!
Kemm kont ferħan!
Il-bniedem li jiena kont ngħix għalih, kien qed iżommni miegħu għas-sħana u ħassejtni protett u ferħan! Kollox kien perfett!
Beda’ jisbaħ. Rajt id-dawl tax-xemx dieħel minn ġol-purtieri tal-kamra tas-sodda u bdejt nistenna lil Kurt iqum ħalli joħroġni barra, inxomm ir-riħa nadifa tal-ħaxix u l-ħamrija friska ta’ sbieħ il-jum.
Iżda dakinhar, Kurt ma ħariġnix. Rajtu jħares lejja b’għajnejh ileqqu, iżommni aktar qrib tiegħu.
“Aħfirli, Benny……………..ma nistax inħallik tbati,” qalli.
Ma stajtx nifhem għalfejn kien qalli hekk, iżda wara ftit erġajt rajt lil Patty dieħla mill-bieb u anke lil Dottor Mugliett, b’dik il-misħuta bagalja sewda!
Ħarist lejn Kurt u rajtu jibki.
“Għalfejn qed tibki, għażiż ħabib tiegħi?” staqsejtu.
Iżda donnu llum ma kienx qed jifhimni.
Dottor Mugliett ħareġ xi ħaġa tleqq minn ġol-bagalja, ħassejt tingiża żgħira fuq koxxti u dak il-ħin donnu kollox inbidel.
Ħassejt sieqi tfieq, donnha reġgħet ġiet tajba, ħassejt l-uġigħ li kelli f’żaqqi jitlaq kollu, ħassejt il-muskoli ta’ ġismi kollha jieħdu s-saħħa!
“Kurt,” bdejt ngħidlu. Kont naf li għalkemm ma stajtx nitbissem bħall-umani, kelli għajnejja jleqqu bil-ferħ. “Jien tiegħek għal dejjem.”
Qomt bilwieqfa, eżatt malli t-tabib xengel rasu u telaq ‘il barra.
Kurt u Patty kienu t-tnejn li huma qegħdin jibku.
Ma stajtx nifhem għalfejn kienu qegħdin jibku.
Donnhom kellhom xi ħaġa f’idejhom. Qisu kellhom kelb ċkejken ieħor, eżatt bħali!
“Tibqax imdejjaq Kurt! Hawn jien għalik!” bdejt ngħidlu, hekk kif smajtu jolfoq u jbennen dak il-ġisem bla ħajja li kellu f’idu.
“Jien qatt mhu ser nitilqek! Jien tiegħek għal dejjem!”
U hu jaf.”
