by skoperta.net | 12/May/21 | Konf Taf?
Florence Nightingale, magħrufa bħala The Lady With the Lamp, kienet infermiera Ingliża, riformatriċi soċjali u statitriċi magħrufa l-aktar bħal l-fundatriċi tal-infermerija moderna. L-esperjenzi tagħha bħala infermiera matul il-Gwerra tal-Krimea kienu fundamentali fil-fehmiet tagħha dwar is-sanità. Hija waqqfet St. Thomas’ Hospital u Nightingale Training School għall-infermiera. L-isforzi tagħha biex tirriforma l-kura tas-saħħa influwenzaw ħafna l-kwalità tal-kura fis-sekli 19 u 20.
Florence Nightingale twieldet fit-12 ta’ Mejju tal-1820, ġewwa Firenze, l-Italja. Hija kienet l-iżgħar minn żewġt itfal u ġejja minn familja sinjura. Ommha, Frances Nightingale, kienet ġejja minn familja ta’ negozjanti u ta’ spiss kienet tissoċjalizza ma’ nies ta’ pożizzjoni soċjali prominenti. Minkejja dan, Florence, kienet ferm differenti minn ommha u kienet tkun ferm skomda f’sitwazzjonijiet soċjali. Hija kienet tippreferi li tevita li tkun fiċ-ċentru tal-attenzjoni kull meta kien ikun possibbli.
Missier Florence kien William Shore Nightingale, sinjur u sid ta’ art. Huwa kien wiret żewġ patrimonji, waħda f’Lea Hurst, Derbyshire, u l-oħra f’Hampshire, Embley Park, meta Florence kellha 5 snin. Florence trabbiet fil-propjetà tal-familja f’Lea Hursr, fejn missierha pprovdilha edukazzjoni klassika, inklużi studji bil-Ġermaniż, bil-Franċiż u bit-Taljan.
Minn età żgħira ħafna, Florence Nightingale kienet diġà attiva fil-filantropija, taqdi lin-nies morda u foqra fil-villaġġ ġirien tal-patrimonju tal-familja tagħha. Sakemm kellha 16-il sena, kienet ċara għaliha li l-infermerija kienet is-sejħa tagħha. Hija kienet temmen li dan kien l-iskop divin tagħha.
Meta Nightingale avviċinat lill-ġenituri tagħha u qaltilhom dwar l-ambizzjoni tagħha li ssir infermiera, ma kinux kuntenti. Fil-fatt, ipprojbewha li ssegwi x-xewqa tagħha. Matul l-era Vittorjana, tfajla tal-istatura soċjali bħal ta’ Nightingale kienet mistennija li tiżżewweġ raġel sinjur, u mhux tidħol għal xogħol li mill-klassijiet soċjali ta’ fuq kien meqjus bħala wieħed li d-dħul tiegħu kien baxx ħafna. Meta kellha 17-il sena, hija rrifjutat proposta taż-żwieġ, u r-raġuni tagħha kienet proprju li l-unika ambizzjoni tagħha kienet li ssir infermiera.
Determinata li ssegwi s-sejħa vera tagħha minkejja l-oġġezzjonijiet tal-ġenituri tagħha, fl-1844, Nightingale rreġistrat bħala studenta tal-infermerija f’Lutheran Hospital of Pastor Fliedner f’Kaiserwerth, il-Ġermanja.
Fil-bidu tas-snin 1850, Nightingale irritornat Londra, fejn ħadet xogħol ta’ infermiera fi sptar f’Middlesex għal governanti morda.il-ħidma tagħha hemmhekk impressjonat lil min kien impjegaha tant li ġiet promossa għal superintendent fi żmien sena biss minn mindu bdiet taħdem hemm. Din il-pożizzjoni kienet waħda ta’ sfida hekk kif Nightingale kellha tħabbat wiċċha mal-pandemija tal-kolera u kundizzjonijiet mhux sanitarji li wasslu għat-tixrid mgħaġġel tal-marda. Nightingale għamlitha l-missjoni tagħha li ttejjeb il-prattiki tal-iġjene, u tnaqqas b’mod sinifikanti r-rata tal-imwiet fl-isptar fil-proċess. Ix-xogħol iebes li kellha tiffaċċja ħalla effett fuq saħħitha.
Kienet għadha bilkemm irkuprat, meta Florence kellha tiffaċċja l-akbar sfida tal-karriera tagħha fl-infermerija. F’Ottubru tal-1853, faqqgħet il-Gwerra tal-Krimea. L-Imperu Ingliż kien fi gwerra kontra l-Imperu Russu għall-kontroll tal-Imperu Ottoman. Eluf ta’ suldati Ingliżi ntbagħtu fil-Black Sea, fejn il-provvisti naqsu malajr. Sal-1854, xejn inqas minn 18,000 suldat kienu ddaħħlu fi sptarijiet militari.
Dak iż-żmien, ma kienx hemm infermiera nisa stazzjonati fi sptarijiet fil-Krimea. Ir-reputazzjoni fqira ta’ infermiera nisa tal-passat kienet wasslet lill-uffiċċju tal-gwerra biex jevita li jimpjega aktar. Iżda, wara l-battalja tal-Alma, l-Ingilterra kienet f’diffikultà dwar in-negliġenza tas-suldati morda u midruba tagħhom, li mhux biss ma kellhomx biżżejjed attenzjoni medika minħabba li l-isptarijiet ma kellhomx biżżejjed staff, iżda wkoll kienu f’kundizzjonijiet mhux sanitarji u inumani.
Fl-aħħar tal-1854, Nightingale irċeviet ittra mingħand is-Segretarju tal-Gwerra Sydney Herbert, fejn talabha torganizza grupp ta’ infermiera biex jieħdu ħsieb is-suldati morda u midruba tal-gwerra tal-Krimea. Nightingale wieġbet għal din is-sejħa u minnufih ġabret tim ta’ 34 infermier minn varjetà ta’ ordnijiet reliġjużi u baħħret magħhom lejn il-Krimea ftit jiem biss wara.
Għalkemm kienu avżati bil-kundizzjonijiet orribbli li kien hemm, xejn ma seta’ jħejji biżżejjed lil Nightingale u lill-infermiera tagħha għal dak li raw meta waslu fi Scutari, l-isptar bażi Ingliż f’Kostantinopli. Minbarra n-nuqqas esaġerat ta’ iġjene, l-iktar provvisti bażiċi, bħal faxex u sapun kienu skarsi ħafna hekk kif in-numru ta’ morda u feruti kien żdied b’mod kostanti. Anke l-ilma kellu bżonn jiġi razzjonat. Aktar suldati kienu qed imutu minn mard infettiv bħat-tifojde u l-kolera milli minn ġrieħi mġarrba fil-battalja.
Nighgtingale kienet determinata li tibdel dawn il-kundizzjonijiet għall-aħjar. Irnexxielha takkwista mijiet ta’ xkupilji u kienet talbet lill-pazjenti l-inqas dgħajfa biex jogħrku kull rokna tal-isptar. Min-naħa tagħha, qattgħet kull minuta tieħu ħsieb is-suldati.
Filgħaxija kienet iddur fil-kurituri mudlama ġġorr lampa, u ddur u taqdi lil pazjent wara pazjent. Is-suldati, li kienu japprezzaw u jfittxu l-wens fil-kompassjoni bla limitu tagħha, kienu bdew isejħulha bħala “The Lady with the Lamp” filwaqt li oħrajn kienu jsejħulha bħala “The Angel of Krimea”. Ix-xogħol tagħha fl-isptar naqqas ir-rata ta’ mwiet b’żewġ terzi.
Minbarra li tejbet bil-kbir il-kundizzjonijiet sanitarji tal-isptar, Nightingale ħolqot numru ta’ servizzi għall-pazjenti li kkontribwew għat-titjib tal-kwalità tas-servizz li jingħata fl-isptar. Hija waqqfet il-ħolqien ta’ “kċina tal-invalidi” fejn kien ikun imsajjar ikel bnin għal pazjenti b’dieta speċjali. Stabbiliet il-laundry sabiex il-pazjenti jkollhom lożor nodfa. Hija waqqfet ukoll kamra u librerija għad-divertiment u l-istimulazzjoni intellettwali tal-pazjenti.
Ibbażati fuq l-osservazzjonijiet tagħha fil-Krimea, Nightingale kitbet noti dwar kwistjonijiet li jaffettwaw is-saħħa, l-effiċjenza u l-amministrazzjoni tal-isptar tal-armata Ingliża, rapport ta’ 830 paġna li janalizza l-esperjenza tagħha u jipproponi riformi għal sptarijiet militari oħra li joperaw f’kundizzjonijiet ħżiena. Il-ktieb jitratta ristrutturar totali tad-dipartiment amministrattiv tal-Uffiċċju tal-Gwerra, inkluż it-twaqqif ta’ Kummissjoni Rjali għas-Saħħa tal-Armata fl-1857.
Nightingale baqgħet f’Scutari għal sena u nofs. Hija telqet fis-Sajf tal-1856, ladarba l-kunflitt tal-Krimea ġie solvut, u rritornat lura fid-dar ta’ tfulitha f’Lea Hurst. B’sorpriża għaliha, intlaqgħet b’merħba ta’ eroj, li bl-umiltà tagħha għamlet minn kollox biex tevita. Ir-Reġina ppremjat ix-xogħol ta’ Nightingale billi ppreżentatilha brazzuletta mnaqqxa li saret magħrufa bħala “Nightingale’s Jewel” u billi tatha premju ta’ $250,000 mill-gvern Ingliż.
Bl-appoġġ tar-Reġina Victoria, Nightingale għenet biex tinħoloq Kummissjoni Rjali għas-Saħħa tal-armata. Hija impjegat statistiċi ewlenin tal-ġurnata, William Farr u John Sutherland, biex janalizzaw id-dejta dwar il-mortalità tal-armata, u dak li sabu kien tal-biża’: 16,000 mit-18,000 imwiet kienu minn mard li jista’ jiġi evitat u mhux mill-gwerra. Kienet l-abbiltà ta’ Nightingale li ttraduċiet din id-dejta f’format viżiva ġdid li verament ikkawżat sensazzjoni. Id-dijagramma taż-żona polari tagħha, issa magħrufa bħala “Nightingale Rose Diagram”, uriet kif ix-xogħol tal-Kummissjoni Sanitarja naqqas ir-rata tal-mewt u għamel id-dejta kkumplikata aċċessibbli għal kulħadd, u jispira standards ġodda għas-sanità fl-armata u lil hinn minnha. Hija saret l-ewwel membru mara tar-Royal Statistical Society u ġiet imsemmija membru onorarju tal-American Statistical Association.
Nightingale ddeċidiet li tuża l-flus biex tiffavorixxi l-kawża tagħha. Fl-1860, hija ffinanzjat it-twaqqif ta’ St. Thomas Hospital, u fi ħdanu, The Nightingale Training School għall-infermiera. Nightingale saret figura ta’ ammirazzjoni pubblika. Poeżiji, kanzunetti u drammi ġew miktuba u ddedikati għall-unur ta’ din l-eroj. Nisa żgħażagħ kienu jaspiraw li jkunu bħalha. Ħerqana li jsegwu l-eżempju tagħha, anke nisa sinjuri mill-klassijiet għolja bdew jirreġistraw fl-iskola tat-taħriġ. Nightingale introduċiet perspettiva ġdida u differenti dwar l-infermerija, lill-klassijiet għolja, fil-fatt kienet saret meqjusa bħala vokazzjoni onorabbli.
Waqt li kienet f’Scutari, Nightingale kien qabadha dak li kien jissejjaħ bħala “Crimean Fever”, li qatt ma rkuprat minnu kompletament. Meta kellha 38 sena, kienet spiċċat homebound u bedridden, u li baqgħet hekk għall-bqija ta’ ħajjitha.
B’determinazzjoni u dedikazzjoni bħal dejjem biex ittejjeb il-kura tas-saħħa u ttaffi t-tbatija tal-pazjenti, Nightingale kompliet bil-ħidma mis-sodda tagħha!
Waqt li kienet tgħix f’Mayfair, hija baqgħet awtorità u avukata għar-riforma tal-kura tas-saħħa, billi tintervista politiċi u tilqa’ viżitaturi distinti mis-sodda tagħha. Fl-1859, hija ppubblikat noti dwar l-isptarijiet, li kienu jitrattaw fuq kif tmexxi sew sptarijiet ċivili.
Matul il-Gwerra Ċivili tal-Istati Uniti, kienet tkun ta’ spiss ikkonsultata dwar kif għandhom jiġu mmexxija l-aħjar il-field hospitals. Nightingale serviet ukoll bħala awtorità dwar kwistjonijiet ta’ sanità pubblika fl-Indja kemm għall-militar kif ukoll għal persuni ċivili, għalkemm qatt ma marret l-Indja.
Fl-1908, fl-età ta’ 88 ingħatat il-merti ta’ unur mir-Re Edward. F’Mejju tal-1910, hija rċeviet messaġġ ta’ awguri mingħand ir-Re Ġorġ f’għeluq id-90 sena.
F’Awwissu tal-1910, Florence Nightingale mardet, imma dehret li rkuprat u kienet fi spirtu tajjeb. Ġimgħa wara, fit-12 t’Awwissu, 1910, kien proprju l-Ġimgħa filgħaxija, hija żviluppat sintomi inkwetanti , u mietet l-għada s-Sibt, 13 t’Awwissu, fis-14:00 fid-dar tagħha f’Londra.
B’mod karatteristiku, hija kienet esprimiet ix-xewqa li l-funeral tagħha jkun pjuttost kwiet u modest, minkejja x-xewqa tal-pubbliku li jonora lil Nightingale, li bla heda ddedikat ħajjitha għall-prevenzjoni tal-mard u l-iżgurar ta’ trattament sigur u kompassjonali għall-foqra u t-tbatija.
Bħala turija ta’ rispett lejn ix-xewqa tagħha, il-qraba tagħha rrifjutaw funeral nazzjonali. “The Lady with the Lamp” ġiet midfuna f’Hampshire, l-Ingilterra.
Il-mużew ta’ Florence Nightingale, li jinsab fis-sit ta’ The Nightingale Training School għall-infermiera, l-oriġinali, fih aktar minn 2,000 artifatt li jikkommemoraw il-ħajja u l-karriera ta’ “The Angel of Crimea”.
Sal-lum, Florence hija rikonoxxuta u meqjusa bħala l-pijuniera tal-infermerija moderna.
by skoperta.net | 16/Apr/21 | Ġrajjiet, Imgħoddija
Charlie Chaplin huwa probabbilment l-aktar attur magħruf tal-bidu tas-seklu 20. Huwa fost dawk il-ftit nies mill-era siekta li għadna nirrikonoxxuhom mingħajr problema.
Għalkemm anki f’din hemm daqsxejn kontroversja, huwa magħruf li Sir Charles Spencer Chaplin KBE twieled proprju fis-16 t’April tal-1889, ġewwa Londra. Huwa kien attur komiku, produttur tal-films, u kompożitur Ingliż li beda l-fama fl-era tal-film siekta
Charlie Chaplin sar ikona Dinjija permezz tal-karattru li interpreta The Tramp, u huwa meqjus bħala wieħed mill-aktar figuri importanti fl-istorja tal-industrija tal-films.
Il-karriera tiegħu damet aktar minn 75 sena, mit-tfulija fl-era Victoria sa sena qabel mewtu fl-1977, u kienet waħda kontroversjali mhux ħażin. Minbarra li kien ateu, minkejja li dejjem ċaħad huwa magħruf li Charlie Chaplin kellu twemmin kommunist, iżda qatt ma nstabet evidenza ċara dwar dan.
It-tfulija ta’ Chaplin kienet waħda diffiċli, fejn kellu jiffaċċja l-faqar u t-tbatija. Ommu, Hannah Hill Chaplin, kantanta, attriċi, u ddoqq il-pjanu, qattgħet ħafna minn ħajjitha dieħla u ħierġa mill-isptarijiet mentali. Missieru, Charles Spencer Chaplin Sr. kien kantant ta’ suċċess sakemm qabad il-vizzju tax-xorb.
Wara li l-ġenituri tiegħu nfirdu, Charlie u ħuh (half-brother) Sidney, qattgħu ħafna mit-tfulija tagħhom fl-orfanatrofji, fejn ħafna drabi kienu jitħallew bil-ġuħ u anki jiġu msawta jekk iġibu ruħhom ħażin.
Bilkemm kapaċi jaqra u jikteb, Chaplin ħalla l-iskola biex imur fuq tour ma’ grupp entertainers komiċi. Aktar tard huwa ħa sehem f’att komiku. Sal-età ta’ 19-il sena kien sar wieħed mill-aktar artisti tal-musuc-hall popolari fl-Ingilterra.
Fl-1910, Chaplin mar l-Istati Uniti għal tour f’A Night in an English Music Hall. Huwa ġie magħżul mill-produttur tal-films Mack Sennett biex jidher fis-serje tal-kummiedja siekta Keystone. Fil-films bikrija, Making a Living u Tillie’s Punctured Romance, Chaplin biddel l-istil tiegħu. Huwa waqaf milli jirreaġixxi żżejjed u sar aktar delikat u preċiż fil-movimenti tiegħu. Ħoloq ukoll il-karattru ta’ The Tramp.
Fl-1918, Chaplin bena l-istudjo tiegħu u ffirma kuntratt ta’ miljun dollaru ma’ National Films, u pproduċa klassiċi ta’ films siekta bħal A Dog’s Life, billi qabbel il-ħajja ta’ kelb ma’ dik ta’ Tramp, Shoulder Arms, li kiseb suċċess fl-Ewwel Gwerra Dinjija, u The Kid, storja li tmiss il-ħajja tal-fqar.
Fl-1923, Chaplin, D.W. Griffith, Douglas Fair Banks, u Mary Pickford iffurmaw United Artists (UA) biex jipproduċu films ta’ kwalità għolja. A Woman of Paris (1923), drama, kienet segwita minn tnejn mill-aktar films divertenti ta’ Chaplin, The Gold Rush (1925) u The Circus (1928). Chaplin idderieġa City Lights (1931), rakkont sabiħ dwar il-ħbiberija ta’ Tramp ma’ miljunarju fis-sakra u flower girl nieqsa mid-dawl. Bosta kritiċi jqisuh bħala l-ifjen xogħol tiegħu. Għalkemm il-films kienu diġà għamlu l-bidla għall-ħoss, City Lights kien sieket ħlief għal xena waħda.
Il-karattru ta’ Chaplin, Hynkel f’The Great Dictator (1940) kien satira qawwija tal-mexxej militari Ġermaniż Adolf Hitler. Kien l-aħħar film li ntuża Tramp, u jispiċċa b’Chaplin jitlob għall-imħabba u l-libertà.
Kien b’dawn il-produzzjonijiet tas-snin 30 u 40 li Chaplin kiseb is-suċċess bħala direttur tal-films.
Ħafna qabel ma l-produtturi tal-films Ewropej għallmu lill-udjenzi japprezzaw l-irwol tal-kittieb u d-direttur, Chaplin wera l-ħafna talenti tiegħu billi rnexxielu jibbrilla fiż-żewġ irwoli fil-produzzjonijiet tiegħu.
L-imħabba li kien hemm lejn Chaplin fis-snin bikrin tal-karriera tiegħu nbidlet f’rabja kbira matul is-snin 40 u l-bidu tas-snin 50. Il-poplu Amerikan kien imdejjaq bil-fehmiet politiċi tiegħu, il-problemi fil-ħajja personali tiegħu, u l-elementi qarsa li ta’ spiss kien jesprimi fl-arti tiegħu. Chaplin kien jesprimi mibgħeda għad-dittatorjat. Dan kien ġiegħel lin-nies ikunu suspettużi dwaru.
Dan is-sentiment żdied meta ħareġ il-film Monsieur Verdoux, li fih wera li l-qtil tal-massa u l-abbuż tal-ħaddiema f’tentattiv biex iżidu l-profitti tan-negozju kienu simili. Il-kritiċi faħħru l-film iżda kien aktar popolari mal-udjenzi Ewropej minn dawk fl-Amerika.
Matul il-ħames snin ta’ wara Chaplin iddedika ruħu għal Limelight (1952), li parti minnu kien ibbażat fuq ħajtu stess. Kien ferm differenti minn Monsieur Verdoux.
Ir-reputazzjoni ta’ Chaplin kompliet tittappan b’kawża pubbliċizzata ħafna miġjuba kontrih minn mara li ddikjarat li kien missier it-tifel tagħha. Għalkemm Chaplin wera li ma kienx missier it-tifel, ir-reazzjoni għall-akkużi dawret ħafna nies kontrih.
Waqt li kien fuq vaganza fl-Ewropa fl-1962, Chaplin ġie nnotifikat mill-avukat ġenerali tal-Istati Uniti li d-dħul mill-ġdid tiegħu fl-Istati Uniti kien se jkun sfidat. Huwa ġie akkużat li wettaq atti immorali u li kien politikament suspettuż.
Chaplin, li qatt ma sar ċittadin tal-Istati Uniti, biegħ il-possedimenti Amerikani kollha tiegħi u stabilixxa ruħu f’Ġinevra,l-Isvizzera, mar-raba’ mara tiegħu Oona O’Neill, bint id-drammaturgu Amerikan Eugene O’Neill, u uliedhom.
Huwa żar l-Ingilterra biex jidderieġi The King in New York, li qatt ma ntwera fl-Istati Uniti. My Autobiography ġiet ippubblikata fl-1964. Ħafna mill-kritiċi kkunsidraw il-film ta’ Chaplin tal-1967, A Countless from Hong Kong, bħala diżastru.
Sas-snin 70, iż-żminijiet kienu nbidlu, u Chaplin reġa’ ġie rikonoxxut għall-kontribuzzjoni rikka tiegħu għall-films. Huwa rritorna lejn l-Istati Uniti fl-1972, fejn ġie onorat minn maġġuri fi New York City u Hollywood, Kalifornja, inkluż premju tal-Akkademja Speċjali.
Fl-1975 ġie onorat ukoll mir-Reġina Eliżabetta II tal-Ingilterra u sar Sir Charles Chaplin. Sentejn wara, fil-25 ta’ Diċembru , 1977, Chaplin miet fl-irqad, fl-Iżvizzera.
Ix-xogħlijiet kollha ta’ Chaplin juru l-grazzja fiżika, l-abbiltà li jesprimu sensazzjoni, u l-viżjoni intellettwali li għandhom l-aqwa atturi. Fl-1992 ħareġ film dwar il-ħajja tiegħu, bl-isem ta’ Chaplin.
Hemm wisq x’wieħed isir jaf dwar dan l-attur straordinarju, fil-fatt, komplejna niskopru aktar fatti u kurżitajiet interessanti li mhumiex daqstant magħrufa dwaru…
by Dr Claire Azzopardi Lane | 30/Jan/21 | Riflessjonijiet, Varjetà
Fost twemmin komuni miżmum minn individwi mhux b’diżabilità hemm dak li persuni b’diżabilità intellettwali m’għandhomx bżonnijiet sesswali. Din il-perspettiva li turi s-sesswalità b’mod żvantaġġjat billi tirrinforza l-asesswalità, hija wkoll imsaħħa minn rappreżentazzjonijiet sterjotipiċi bħal dik li persuni b’diżabilità intellettwali jibqgħu tfal għal dejjem. Din tirrapreżenta lill-persuni b’diżabilità intellettwali bħala tfal perpetwi, u b’hekk ma jistgħux jagħtu l-kunsens tagħhom biex jidħlu għal relazzjonijiet intimi.
L-infantalizzazzjoni ta’ persuni b’diżabilità intellettwali ħafna drabi hija mgħottija bi protezzjoni żejda li twassal għal iżolament, ħiliet soċjali fqar u nuqqas ta’ informazzjoni relatata mas-sesswalità u r-relazzjonijiet. Ħafna drabi persuni b’diżabilità intellettwali huma ristretti aktar fl-għażliet sesswali tagħhom minħabba l-preġudizzji u l-ansjetajiet tal-ġenituri u l-fornituri tas-servizzi tagħhom.
Is-sesswalità hija determinata soċjalment u kulturalment u tiddependi fuq il-kuntest li tiġi esperjenzata fih. Fil-kuntest Malti mhux tas-soltu li nitkellmu fil-miftuħ dwar is-sess u s-sesswalità, qasam li għadu influwenzat ħafna mill-modi reliġjużi. Minħabba li l-maġġoranza tal-persuni b’diżabilità intellettwali li jgħixu fis-soċjetà Maltija jqattgħu ħafna minn ħajjithom jgħixu mal-familja immedjata tagħhom, l-esperjenzi tagħhom u l-espressjoni tas-sesswalità jibqgħu ċensurati u mhux esplorati.
Persuni b’diżabilità intellettwali jsostnu li ġew miċħuda l-opportunitajiet għal soċjalizzazzjoni, divertiment, relazzjonijiet u espressjoni sesswali u qed jitolbu kwalità ta’ ħajja aħjar. Huma jemmnu li l-pożizzjonijiet soċjali marġinalizzati tagħhom huma marbuta b’mod attiv ma’ ostakli relatati mas-sesswalità tagħhom, billi l-esklużjoni soċjali tillimita l-aċċess għal sorsi formali ta’ informazzjoni, opportunitajiet biex jistabbilixxu relazzjonijiet u fl-aħħar mill-aħħar biex jiksbu kwalità ta’ ħajja tajba.
Kap tad-Dipartiment tal-Istudji dwar id-Diżabilità,
fi ħdan il-Fakultà għall-Benessri Soċjali tal-Università ta’ Malta,
li tagħha hija wkoll Viċi Dekan.
by skoperta.net | 18/Dec/20 | Tagħrif
Aġenzija Sapport hija l-aġenzija nazzjonali li toffri firxa wiesgħa ta’ servizzi għal persuni b’diżabilità u l-familjari tagħhom, u dejjem tara kif tista’ toħloq inizjattivi u opportunitajiet għall-inklużjoni ta’ persuni b’diżabilità fis-soċjetà.
L-Aġenzija timxi fuq erba’ valuri prinċipali li huma:
- ugwaljanza, għażliet u opportunitajiet għal persuni b’diżabilità
- inklużjoni ta’ dawn il-persuni fl-oqsma kollha tas-soċjetà
- servizz ħolistiku mfassal fuq il-ħtiġijiet tal-individwu
- sapport reċiproku nifhmu li kemm il-persuni b’diżabilità kif ukoll is-soċjetà għandhom x’jiggwadjanaw mill-involviment tal-istess persuni b’diżabilità.
Is-servizzi li toffri Aġenzija Sapport jinkludu:
- Servizz ta’ assessjar u interventi ta’ ħidma soċjali, inkluż servizzi tat-tfal
- Servizzi fil-Komunità
- Servizzi Residenzjali
- Servizzi ta’ Matul il-Jum
- Numru ta’ skemi
- Interpretazzjoni tal-Lingwa tas-Sinjali
- Assessjar u gwida fuq l-użu ta’ teknoloġija assistiva
- Monitoraġġ u għajnuna finanzjarja biex persuna b’diżabilità tkun tista’ tqabbad carer tal-għażla tagħha
- Assessjar fejn jidħol użu ta’ apparat assistiv bħal wheelchairs, kif ukoll lezzjonijiet tas-sewqan fuq karozzi modifikati
Xi trid tagħmel persuna li tixtieq tibda’ tieħu servizz?
Biex persuna tibda tibbenefika minn xi wieħed jew aktar minn dawn is-servizzi, wieħed hu mħeġġeġ sabiex jagħmel kuntatt mal-Aġenzija fuq il-Helpline billi jċempel Freephone 153 u jagħfas in-numru 5. Minn hemm, persuna jitteħdulha d-dettalji sabiex profesjonisti jkunu jistgħu jevalwaw il-każ. Dawn is-servizzi jingħataw kemm f’Malta kif ukoll f’Għawdex.
Professjonisti oħra li jkunu diġà qed jaħdmu mal-persuna, jistgħu jirreferuha wkoll lejn is-servizzi tal-Aġenzija.
Min jista’ jibbenefika mis-servizzi ta’ Aġenzija Sapport?
Ħafna minn dawn is-servizzi jistgħu jintużaw minn persuni li għandhom diżabilità, li tista’ tkun intellettwali u/jew fiżika u li l-età tagħhom tvarja mit-twelid sa sittin sena. Għal uħud mill-iskemi kif ukoll għas-servizz tal-interpretazzjoni tal-lingwa tas-sinjali, dawn il-parametri tal-età ma japplikawx.
X’għandu jistenna xi ħadd meta jagħmel l-ewwel kuntatt mal-Aġenzija?
Meta persuna tagħmel kuntatt mal-Aġenzija u turi li tixtieq tibda tirċievi s-servizzi, din tiġi mitluba biex tipprovdi ċerti dettalji. Isir assessjar komplut minn professjonisti bħal ħaddiema soċjali, fiżjoterapisti, occupational therapists u speech & language pathologists. Dan sabiex ikunu jistgħu jintlaħqu l-bżonnijiet kollha tal-persuna. Minn hemm, il-persuna tkun tista’ tiġi referuta lejn is-servizzi li teħtieġ.
Kuntatti tal-Aġenzija
Helpline: Freephone 153
T: 22568000 (Malta); 21569909 (Għawdex)
Website: www.sapport.gov.mt
email: sapport@gov.mt
Facebook: Agenzija Sapport
Informazzjoni mogħtija lilna minn Aġenzija Sapport.
by Dr Claire Azzopardi Lane | 12/Nov/20 | Tagħrif
Fil-popolazzjoni ġenerali, l-età ġiet deskritta bħala l-iktar determinant importanti tal-kanċer. Filwaqt li intwera li l-mortalità mill-kanċer hija assoċjata mat-tixjiħ kemm fl-irġiel kif ukoll fin-nisa, sfortunatament hemm biss riċerka limitata ħafna dwar il-kanċer fl-irġiel relattivament għal nisa b’diżabilità intellettwali.
Minkejja li r-rati ta’ mewt tal-irġiel huma konsistentement ogħla minn dawk tan-nisa fil-meded kollha tal-età, inġibdet konsiderevolment inqas attenzjoni għall-ħtieġa ta’ screening tas-saħħa sesswali u l-kanċer fl-irġiel milli kien il-każ għan-nisa. Filwaqt li l-irġiel b’diżabilità intellettwali ġew irrappurtati li għandhom inċidenza aktar baxxa ta’ kanċer tal-prostata meta mqabbla ma’ rġiel mhux b’diżabilità, ma tinstab l-ebda differenza fl-inċidenza ta’ kanċer tat-testikoli bejn irġiel b’diżabilità intellettwali meta mqabbla ma’ rġiel mingħajr diżabilità.
Madankollu l-kanċer tat-testikoli kien ogħla b’mod sinifikanti fl-irġiel b’diżabilità intellettwali profonda u severa. Il-letteratura dwar il-kanċer iffukat ukoll fuq nuqqas ta’ rappurtar ta’ sintomi u dijanjosi tardiva li jipprekludu trattament effettiv u evitar kurattiv tal-mewt f’persuni b’diżabilità intellettwali. Il-kunċett ta’ mwiet li jistgħu jiġu evitati ġie dejjem iktar fuq quddiem f’konsiderazzjonijiet ta’ inugwaljanzi fil-kura tas-saħħa f’nies b’diżabilità intellettwali. Imwiet li jistgħu jiġu evitati huma assoċjati ma’ nuqqas ta’ storja medika, skrinjar tal-kura tas-saħħa inadegwat, nuqqas ta’ appoġġ soċjali tal-komunità, lakuni fl-integrazzjoni tas-servizzi tal-kura tas-saħħa ma’ provvediment ieħor tal-komunità, u ġudizzju ħażin tal-fornitur tal-kura tas-saħħa. Id-detezzjoni mnaqqsa u n-nuqqas ta’ rappurtar bħala riżultat ta’ screening inadegwat, kif ukoll in-nuqqas ta’ kapaċità fost persuni b’diżabilità intellettwali li jikkomunikaw sintomi ta’ mard iżidu l-possibbiltajiet ta’ mortalità.
Huwa ċar li kemm il-persuni mħallsa biex jieħdu ħsieb lill-persuni b’diżabilità kif ukoll familjari għandhom rwol ewlieni x’jaqdu biex jiżguraw li persuni b’diżabilità intellettwali li jindikaw dwejjaq jew uġigħ jirċievu attenzjoni medika xierqa. Għal xi kanċers tali osservazzjoni tista’ tkun dipendenti fuq sinjali mhux verbali ta’ uġigħ jew bidla fil-funzjoni, jew osservazzjoni viżiva diretta. Filwaqt li m’hemm l-ebda aspettattiva li l-carers se jiddjanjostikaw speċifikament il-kanċer bħala differenzjat minn kundizzjonijiet mediċi serji oħra, għarfien aktar sħiħ tal-marda u l-fatturi li jwasslu għaliha se jiżguraw li huma sensittivi għall-possibbiltà u jaġixxu kif xieraq.
Dr Claire Azzopardi Lane
Kap tad-Dipartiment tal-Istudji dwar id-Diżabilità, fi ħdan il-Fakultà għall-Benessri Soċjali tal-Università ta’ Malta, li tagħha hija wkoll Viċi Dekan. Għamlet snin taħdem bħala front-liner fis-settur tad-diżabilità, f’Malta u barra, kemm fl-oqsma edukattivi kif ukoll ta’ appoġġ soċjali.
Kap tad-Dipartiment tal-Istudji dwar id-Diżabilità,
fi ħdan il-Fakultà għall-Benessri Soċjali tal-Università ta’ Malta,
li tagħha hija wkoll Viċi Dekan.
