Indri, għal min ma kienx jafu personali, kif tiddeskrivi lil Enzo?
Enzo kien persuna speċjali ħafna. Min ma jkunx kellmu jista’ jkun li jieħu impressjoni li jrid jgħallem, però li kien perfezzjonist hija veru imma li ssir tafu mill-viċin tibda tifhem kemm it-tali li kien iwassal kellu skop ġenwin.
Kif sirt tafu personali, u kif kienet ir-relazzjoni ta’ bejnietkom?
Sirt nafu għax fl-1994 skoprejtu fuq ir-radju. Ġenninni għal warajh bil-programmi li kien itella’. Ħlift li nsir ħabib tiegħu u kienet faċli. Enzo kien jagħmel ħbieb ma’ kulħadd f’sekonda.
Enzo u l-familja. X’kienet tfisser għalih il-familja?
Enzo kien maqsum min-nofs. Il-maġġorparti taż-żmien jaħdem mid-dlam sad-dlam f’Malta u familtu jgħixu l-Kanada. Wara l-mewt ta’ ommu telaq ħdejn familtu għal kollox. Kien iħobbhom b’mod li ma tispjegahx. Martu Carmen kienet ġojjell għalih. Jitkellem dwarha kontinwament, u uliedu u n-neputijiet għalih kienu n-nifs tiegħu.
X’kont tammira l-aktar f’Enzo?
Enzo kien trasparenti. Kollox mikxuf litteralment. Li jaħseb jgħidu. Però kellu kariżma speċjali u kien kapaċi jikkoreġi żbalji tiegħu stess.
Liema mumenti miegħu l-aktar li tgħożż?
Enzo kien iħobbni daqs li kieku kont ibnu. Ma nistħix ngħid li wara konverżazzjoni fuq it-telefown kien jispiċċa b’I love you. Kont inħobbu ta’ vera u hu kien jaf.
Hemm xi ħaġa li int personali tgħallimt mingħandu?
Tgħallimt inkun xandar li jisma’. Li l-aqwa programm għadni ma ppreżentajtux u li l-lingwa Maltija jixirqilha li tixxandar bl-aħjar mod possibbli. Kultant kont inħossu qed jesaġera u mhux l-ewwel darba li illatikajna.
Hemm xi ħaġa li kien qallek u li baqgħet dejjem f’moħħok?
Impossibbli nsemmi ħaġa waħda. Li hu żgur li nkun f’ħafna sitwazzjonijiet li jġiegħluni niftakar fih.
X’impatt tħoss li għamel f’pajjiżna?
Enzo kien leġġenda. Ħalla impatt qawwi fix-xandir u ħalla impatt qawwi fil-mod kif illum qed napprezzaw iktar il-kantanti Maltin. Enzo kien jeleva ‘l fuq lill-kantanti l-oħra. Jekk tinnota ftit jagħmluha.
Kellek kuntatt miegħu dan l-aħħar?
Iva. Kelli l-privileġġ li nikkomunika permezz ta’ video calls bis-saħħa ta’ martu. Bi prudenza kont inħalli lilhom iċemplu u kif jgħeja jitkellem konna nieqfu. Kont naqsam qalbi u anke bkejna flimkien.
X’tista’ tgħidilna dwar Enzo li forsi ftit nies jafu?
Li għalkemm kien jidher arjuż f’xogħlu kien jibża’ ħafna. Enzo ma kienx konxju tal-popolarità tiegħu u niftakar li fl-2006 waqt li kont qed norganizzalu l-aħħar kunċert tiegħu nipprova nipperswadih li n-nies iriduh. Kien jibża’ li m’għadux jattira n-nies bħal qabel u meta wasal il-waqt kien tani r-raġun. Teatru ippakkjat u kunċert memorabbli. Kien bravu wisq.
Tiftakar xi mument umoristiku li qsamtu flimkien?
Kien iħobb jidħak iżda l-maġġoranza tal-ħin konna nkunu qed nitkellmu dwar affarijiet serji. Hemm ċajt li ma kienx ikun tajjeb għal fuq il-palk u allura kien jibqa’ bejnietna.
X’inhu l-aħħar messaġġ tiegħek dwar Enzo?
Enzo għallimni naħfer. Enzo weġġgħuh nies b’mod gravi fuq livell li bniedem komuni kien jaħsibha ħafna drabi jekk jaħfirx. Enzo kien speċjali wisq, ma rridx nagħtih titli minn issa, inħalli ż-żmien isajru l-bajtar.
L-inkurunazzjoni hija ċerimonja li timmarka l-mument li sovran jiġi inawgurat fil-kariga billi jirċievi l-kuruna, li hija s-simbolu ewlieni tal-awtorità regali.
Fl-1937, il-Prinċipessa Eliżabetta ta’ 11-il sena kienet rat lil missierha, ir-Re Ġorġ VI, inkurunat fiċ-ċerimonja elaborata u 16-il sena wara fit-2 ta’ Ġunju kellha ssir l-inkurunazzjoni uffiċjali tagħha stess.
L-inkurunazzjonijiet ilhom isiru f’Westminster Abbey għal 900 sena u l-istess sar għall-inkurunazzjoni tar-Reġina Eliżabetta, iżda l-inkurunazzjoni tal-1953 kienet innovattiva fiha nnifisha. L-ewwel waħda li qatt ġiet imxandra fuq it-televiżjoni, kienet segwita minn 27 miljun persuna fir-Renju Unit biss u miljuni ta’ udjenzi oħra madwar id-dinja.
Skoprejna ftit fatti interessanti dwar dak il-jum notevoli tat-2 ta’ Ġunju, 1953..
Westminster Abbey ilu l-post għal kull inkurunazzjoni mill-1066. Qabel ma nbniet l-Abbey, l-inkurunazzjonijiet kienu jsiru kull fejn kien konvenjenti, u saru f’Bath, Oxford u Canterbury.
Ir-Reġina Eliżabetta II ġiet inkurunata fit-2 ta’ Ġunju, 1953 f’Westminster Abbey. Il-Maestà tagħha kienet id-disa’ u tletin sovran li ġew inkurunati f’Westminster Abbey.
Ir-Reġina Eliżabetta II hija s-sitt Reġina li ġiet inkurunata f’Westminster Abbey. L-ewwel waħda kienet ir-Reġina Marija I, li ġiet inkurunata fl-1 t’Ottubru, 1553.
Ir-Reġina kisbet it-tron mal-mewt ta’ missierha, ir-Re Ġorġ VI. Kienet il-Kenya dak iż-żmien u saret l-ewwel sovrana f’aktar minn 200 sena.
In-nanna tar-Reġina, ir-Reġina Marija, ta’ 81 sena kienet l-ewwel Reġina li rat neputija tikseb it-tron. Madanakollu, hija mietet qabel ma saret l-inkurunazzjoni.
Is-servizz tal-inkurunazzjoni użat għar-Reġina Eliżabetta II dixxendenti direttament minn dak tar-Re Edgar f’Bath fl-973. L-ordni tas-servizz oriġinali tas-seklu 14 kienet miktuba bil-Latin u ntużat sal-inkurunazzjoni ta’ Eliżabetta I.
L-inkarigat Earl Marshal huwa responsabbli għall-organizzazzjoni tal-inkurunazzjoni. Mill-1386 il-pożizzjoni ttieħdet mid-Duka ta’ Norfolk. Is-16-il Duka ta’ Norfolk kien responsabbli għall-inkurunazzjoni tar-Reġina fl-1953 u kien ukoll responsabbli għall-funeral tal-Istat ta’ Sir Winston Churchill (1965) u l-investitura tal-Prinċep ta’ Wales (1969).
Ir-Reġina u d-Duka ta’ Edinburgu kienu misjuqa mill-palazz ta’ Buckingham għal Westminster Abbey fil-Gold State Coach, miġbuda minn tmien żwiemel griżi: Cunningham, Tovey, Noah, Tedder, Eisenhower, Snow White, Timperley u McCreery.
Il-bukkett tal-inkurunazzjoni kien magħmul minn fjuri bojod, orkidej u lilies of the valley mill-Ingilterra, stephanotis mill-Iskozja, orkidej minn Wales u qronfol mill-Irlanda ta’ fuq u l-Isle of Man.
Id-Duka ta’ Edinburgu libes uniformi Navali għall-vjaġġ lejn u mill-Abbey. Waqt li kien fl-Abbey, huwa libes kurunetta u l-libsa tad-Duka tiegħu fuq l-uniformi.
Il-libsa tar-Reġina, iddisinjata mid-disinjatur Ingliż tal-moda Norman Hartnell, kienet magħmula minn satin abjad u rrakmata bl-emblemi tar-Renju Unit u tal-Commonwealth b’ħajt lewn id-deheb u l-fidda.
Mill-inkurunazzjoni, ir-Reġina libset il-libsa tal-inkurunazzjoni sitt darbiet inkluż fil-ftuħ tal-Parlament fi New Zealand u l-Awstralja fl-1954.
Is-sefturi, il-koki u l-ġardinara tal-palazz ta’ Buckingham inġabru ġewwa l-Grand Hall fil-palazz ta’ Buckingham biex jaraw lir-Reġina titlaq lejn Westminster Abbey.
Is-servizz tal-inkurunazzjoni tar-Reġina beda fil-11:15 u dam kważi tliet sigħat.
Fi triqitha lejn l-inkurunazzjoni, il-Maestà tagħha libset id-Diadema tal-Istat George IV, il-kuruna murija fuq il-bolol. Magħmula fl-1820, id-Diadema fiha l-ward, shamrocks u thistles b’1,333 djamant u 169 perla.
Il-purċissjoni tas-sovran kienet magħmula minn 250 persuna inklużi mexxejja tal-Knisja, Prim Ministri tal-Commonwealth, membri tal-familja Rjali, mexxejja ċivili u militari u l-Yeoman of the Guard.
L-Arċisqof ta’ Canterbury mexxa s-servizz, dmir li kien ilu jitwettaq mill-Konkista fl-1066. Għall-ewwel darba fl-1953, ħa sehem ukoll rappreżentant ta’ Knisja oħra, il-moderatur tal-Knisja tal-Iskozja.
Is-servizz tal-inkurunazzjoni sar f’sitt partijiet: ir-rikonoxximent, il-ġurament, id-dlik taż-żejt (anointing), l-investitura (li tinkludi l-inkurunat), l-intronizzazzjoni u l-ġieħ.
Ir-riċetta għaż-żejt fiha żjut tal-larinġ, ward, kannella, musk u ambra. Normalment isir lott biex iservi għal aktar inkurunazzjonijiet, iżda f’Mejju tal-1941 bomba li laqtet id-Dekanat qerdet kollox, u għalhekk sar lott ġdid.
Waħda mill-istallazzjonijiet l-aktar notevoli għall-inkurunazzjoni kienet l-anness fit-tard tal-punent ta’ Westminster Abbey. Dan ipprovda l-ispazju meħtieġ li fih il-purċissjonijiet setgħu jiffurmaw u jinfirxu li ma jidhrux mill-folol.
Il-Prinċep Charles irċieva stedina speċjali tat-tfal miżbugħa bl-idejn għall-inkurunazzjoni t’ommu u kien l-ewwel tifel li ra lil ommu tiġi nkurunata bħala sovran. Il-Prinċipessa Anne ma attendietx Iċ-ċerimonja billi kienet meqjusa żgħira wisq.
Total ta’ 8,251 mistieden attenda ċ-ċerimonja tal-inkurunazzjoni tar-Reġina f’Westminster Abbey.
129 nazzjon u territorju kienu rrapreżentati uffiċjalment fis-servizz tal-inkurunazzjoni.
Xi nies fl-Abbey raw ir-raba’ inkurunazzjoni tagħhom. Il-Prinċipessa Marie Louise (in-neputija tar-Reġina Victoria) kienet rat ukoll l-inkurunazzjonijiet tar-Re Edward VII (1902), ir-Re Ġorġ V (1911) u r-Re Ġorġ VI (1937).
Ir-Reġina ġiet inkurunata fis-St Edward’s Chair, li kien magħmul fl-1300 għal Edward u baqa’ jintuża’ f’kull inkurunazzjoni minn dak iż-żmien. Huwa miżmum b’mod permanenti f’Westminster Abbey.
Il-kuruna ta’ St Edward, magħmula fl-1661 minn deheb solidu, tqiegħdet fuq ras ir-Reġina waqt is-servizz tal-inkurunazzjoni.
Wara l-kuruna, l-orb, magħmul ukoll fl-1661, kien l-iktar biċċa importanti tar-regalia. Huwa globu tad-deheb imdawwar b’salib imdawwar b’medda ta’ djamanti, żmeraldi, rubini, żaffir u perli b’ametista kbira fis-summit.
Iċ-ċurkett tal-inkurunazzjoni, magħruf bħala The Wedding Ring of England tpoġġa fuq ir-raba’ saba’ tal-id il-leminija tar-Reġina skont it-tradizzjoni. Magħmul għall-inkurunazzjoni tar-Re William IV fl-1831, iċ-ċurkett ilu jintlibes f’kull inkurunazzjoni minn dakinhar, ħlief għar-Reġina Victoria, li s-swaba tagħha kienu tant żgħar li ċ-ċurkett ma setax jitnaqqas biżżejjed għad-daqs tagħha u nħolqot alternattiva.
Il-kopertura tal-BBC tal-inkurunazzjoni kienet żvilupp kbir għall-istorja tax-xandir. Kien l-ewwel servizz li ġie televiżiv u għal ħafna nies, kienet l-ewwel darba li kienu qed jaraw avveniment fuq it-televiżjoni.
27 miljun persuna fir-Renju Unit (mis-36 miljun popolazzjoni) segwew iċ-ċerimonja fuq it-televiżjoni u 11-il miljun semgħuha fuq ir-radju.
Kien hemm aktar minn 2,000 ġurnalist u 500 fotografu minn 92 nazzjon fuq ir-rotta tal-inkurunazzjoni.
Fost il-ħafna ġurnalisti barranin kien hemm Jacqueline Bouvier, li dak iż-żmien kienet taħdem għall-Washington Times-Herald u li aktar tard saret il-First Lady tal-Amerika bħala Jackie Kennedy.
Il-Kuruna tal-Istat Imperjali li ntlibset mir-Reġina waqt ir-ritorn tagħha lejn il-palazz ta’ Buckingham, kien fiha erba’ perli tradizzjonalment maħsuba li kienu l-imsielet tar-Reġina Eliżabetta I.
Numru ta’ ritratti uffiċjali ttieħdu fil-palazz ta’ Buckingham wara l-inkurunazzjoni, iżda l-aktar memorabbli huma dawk meħuda minn Cecil Beaton. Għall-immaġni definittiva tiegħu huwa poġġa lir-Reġina quddiem sfond li juri l-kappella ta’ Henry Vii f’Westminster Abbey.
L-artist uffiċjali għall-inkurunazzjoni kien l-artist Pollakk Feliks Topolski, li pproduċa rekord permanenti tal-okkażjoni fil-kuritur t’isfel tal-palazz ta’ Buckingham. Il-pittura saret f’14-il sezzjoni, kull waħda għolja ħafna aktar minn metru.
Il-Lord Lieutenants tar-Reġina kkummissjonaw lill-artist Terence Cuneo biex ipinġi ċ-ċerimonja tal-inkurunazzjoni u fl-1954 Herbert James Gunn pitter state portrait tar-Reġina fl-ilbies tagħha tal-inkunurazzjoni.
Fit-2 ta’ Ġunju tal-1953, waslet l-aħbar li Edmond Hilary u Tenzing Norgay kienu waslu sal-quċċata tal-muntanja Everest. Ir-Reġina ppreżentat lill-14-il membru tal-expedition b’edizzjonijiet speċjali ta’ midalji tal-inkurunazzjoni bil-kliem ‘Mount Everist Expedition’.
L-ewwel mawra tagħha barra l-pajjiż li għamlet ir-Reġina wara l-inkurunazzjoni kienet lejn il-Bermuda, il-Ġamajka, il-Panama, Fiġi, Tonga u New Zealand li bdiet f’Novembru tal-1953. Irritornat fl-1954 u żaret l-Awstralja, Ceylon (issa s-Sri Lanka), Aden u l-Uganda. Hija u sejra lura d-dar minn Aden, għaddiet minn Malta u Ġibiltà .
Fl-24 ta’ Ġunju tal-1963, l-Unuri tal-Iskozja (il-kuruna, ix-xettru u x-xabla) inġarru quddiem ir-Reġina f’purċissjoni mill-palazz ta’ Holyroodhouse sal-Katidral ta’ St Giles.
Qatt ġietek kurżità minn fejn oriġinat il-coronation chicken u għaliex tissejjaħ hekk?
Il-coronation chicken inħolqot fl-1953, meta l-florist rinomat Constance Spry u x-chef tal-cordon bleu Rosemary Hume ħadu ħsieb l-ikel taċ-ċelebrazzjoni tal-inkurunazzjoni tar-Reġina Eliżabetta II. Huwa maħsub li ġiet ispirata mill-Jubilee Chicken maħluqa għall-ġublew tal-fidda ta’ George V fl-1935.
Dak iż-żmien ir-riċetta kienet ippubblikata b’mod wiesa’ u għalhekk setgħet titgawda fil-festini tat-toroq madwar il-Gran Brittanja iżda mhux kulħadd seta’ jagħmel dan.
L-ingredjenti użati kienu notevoli għal żmienhom, b’ħafna minnhom li kienu għadhom kemm jiġu disponibbli, filwaqt li l-maġġoranza tal-pajjiż kienet għadha taħt ir-restrizzjonijiet tar-razzjonar ta’ wara l-gwerra.
Ir-riċetta oriġinali kienet tikkonsisti f’tiġieġ żgħar inkaljati, ilma, ftit inbid, karrotta, garni, melħ, bżar u krema bil-kari.
Jingħad li l-platt li ġie servut fiċ-ċelebrazzjoni tal-inkurunazzjoni tar-Reġina kien jikkonsisti f’biċċiet tat-tiġieġ, b’tarf wieħed ta’ kull dixx, insalata mħawwra tar-ross, piżelli u pimentos.
Verżjoni kemxejn aktar żviluppata ta’ din ir-riċetta għadha l-favorita tan-nazzjon sal-lum.
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept”, you consent to the use of ALL the cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
