by skoperta.net | 01/Feb/22 | Konf Taf?
Bdejna t-tieni xahar tas-sena, ix-xahar ta’ Frar!
Minbarra li għalina huwa meqjus bħala wieħed mill-aktar xhur kesħin, Frar huwa sinonimu partikolarment ma’ Jum San Valentinu, il-festa tal-imħabba!
Bħal kull xahar ieħor, hemm ħafna kurżitajiet dwar dan ix-xahar ta’ mħabba u romantiċiżmu.
Aħna skoprejna ftit minnhom, fosthom dwar ġrajjiet storiċi u kif sar l-iqsar xahar tas-sena!
Frar ivarja bejn 28 u 29 jum fis-sena. Id-29 jum iseħħ biss kull 4 snin matul is-snin biżestili.
It-tul ta’ Frar ġie meta Ġulju Ċesari għamel mill-ġdid il-kalendarju Ruman u assenja lix-xahar 28 jum u 29 jum. Fis-sena 713 Q.K., Frar ġie miżjud uffiċjalment mal-kalendarju Ruman.
Jekk twelidt fi Frar, il-birthstone tiegħek hija l-amethyst u l-fjura sinonima ma’ dan ix-xahar hija l-primula.
Maż-żmien, it-tul ta’ Frar baqa’ jinbidel. Għal ċertu żmien kellu saħansitra 23 jum.
Fl-emisferu tat-Tramuntana, Frar huwa t-tielet xahar tax-xitwa. Filwaqt li fl-emisferu tan-Nofsinhar, Frar huwa l-aħħar xahar tas-Sajf. Bejn l-emisferi tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar, Frar huwa l-ekwivalenti t’Awwissu.
L-isem ta’ Frar ġej mill-kelma Latina “februum” li tfisser purifikazzjoni.
Frar kien imsemmi wara ritwali ta’ purifikazzjoni li kien bħal festival tat-tindif tar-rebbiegħa tar-Rumani tal-qedem.
Is-Sassoni kienu jsejħu lil Frar “Sol-monath” li tfisser ix-xahar tal-kejk. Dan minħabba li kienu joffru l-kejkijiet lill-allat matul Frar.
Jannar u Frar kienu l-aħħar żewġ xhur miżjuda fil-kalendarju Ruman.
Mill-kliem kollu li tista’ tispelli ħażin, Frar huwa wieħed mill-aktar kliem li jiġu spelluti ħażin fil-lingwa Ingliża. Darba minnhom anke l-White House stampat ħażin il-kelma “February” fi stqarrija għall-istampa!
Frar ilu l-Black History Month għal aktar minn 40 sena.
Iċ-ċansijiet li wieħed jitwieled fid-29 ta’ Frar huma ta’ madwar 1 f’1,461.
Frar, Marzu u Novembru jibdew dejjem fl-istess jum tal-ġimgħa sakemm ma tkunx sena biżestili.
Kien fi Frar tal-1964 meta The Beatles għamlu l-ewwel dehra tagħhom fuq it-televiżjoni Amerikana fuq l-“Ed Sullivan Show“. Segwiti minn aktar minn 73 miljun Amerikan.
Sfortunatament, fl-1 ta’ Frar tal-2003, l-ispace shuttle “Columbia” tkisser waqt it-titjira, u qatel seba’ membri tal-ekwipaġġ. L-inċident kien maħsub li kien riżultat ta’ ħsarat li seħħew waqt il-lift-off. It-traġedja seħħet 16-il minuta biss qabel ma x-shuttle kien skedat li jinżel.
by skoperta.net | 18/Dec/21 | L-Aħħar Aħbar
Il-Ministru għall-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Bryron Camilleri ħabbar li Robert Brincau, li f’Novembru li għadda nħatar Aġent Kap Eżekuttiv wara li Alex Dalli issospenda lilu nnifsu b’rabta ma’ investigazzjoni mill-pulizija li għaddejja dwaru, issa se jkun qed jinħatar bħala Kap Eżekuttiv tal-Aġenzija għas-Servizzi Korrettivi.
Huwa ħabbar ukoll li se jinħatar kummissarju għall-ħarsien u l-iżvilupp tal-priġunieri, li allura l-persuna li jkollha dan ir-rwol se tkun qed tħares id-drittijiet tal-priġunieri.
by skoperta.net | 01/Dec/21 | Konf Taf?
Diċembru, ix-xahar ta’ bejn Novembru u Jannar, u t-tnax u l-aħħar xahar tal-kalendarju Gregorjan.
Għal uħud dan ix-xahar huwa meqjus bħala l-isbaħ xahar tas-sena, anke minħabba l-festi u t-tradizzjonijiet marbuta miegħu, filwaqt li għal oħrajn, dan ix-xahar inissel fihom dieqa għal xi raġuni jew oħra.
Minbarra ċ-ċelebrazzjonijiet u t-tradizzjonijiet tal-Milied u l-Ewwel tas-Sena, għalina l-Maltin dan ix-xahar huwa sinonimu wkoll ma’ l-akbar avveniment ta’ karità li jsir kull sena, L-Istrina. Il-ġurnata fejn fiha jinġabru l-fondi b’risq il-Community Chest Fund.
Nistgħu ngħidu li wara li sa ftit ġranet ilu konna għadna qed nesperjenzaw ġranet pjuttost sħan għal dan iż-żmien tas-sena, f’dawn l-aħħar ġranet qed ikollna temperaturi aktar kesħin, eżatt fil-ħin biex nibdew ix-xahar ta’ Diċembru f’atmosfera iktar xitwija li ddaħħalna aktar fl-ambjent ta’ dawn il-festi.
Bħal kull xahar ieħor, hemm fatti u kurżitajiet interessanti dwar Diċembru li possibilment ma tafx, u aħna skoprejna wħud minnhom:
Diċembru kien wieħed mix-xhur oriġinali fil-kalendarju Ruman tal-qedem, li kien jintuża minn madwar 750 QK sal-45 QK. F’dan il-kalendarju Ruman oriġinali, Diċembru kien fil-fatt l-għaxar xahar. Dan il-post kien fil-fatt jagħmel ħafna aktar sens għal Diċembru, peress li l-isem ta’ dan ix-xahar ifisser l-“għaxar xahar”. Meta Ġulju Ċesari biddel il-kalendarju fl-45 QK għall-kalendarju Ġiljan, huwa żied xahrejn, Jannar u Frar, li ġew imdaħħla fil-bidu tas-sena kalendarja. Dawn il-bidliet wasslu biex Diċembru ikun ix-xahar bl-isem ħażin!
Fil-5 ta’ Diċembru tal-1901, daħlet fid-dinja ftit maġija flimkien mat-twelid ta’ Walt Disney. Disney ħareġ l-ewwel cartoons tiegħu, li kien fih il-Mickey Mouse, imsejjaħ Steamboat Willie fl-età ta’ 27. Sakemm kellu 54 sena, l-imperu ta’ Disney kiber fid-daqs bil-bini ta’ Disneyland f’Anaheim, Kalifornja. Illum Disney hija kelma komuni fid-djar madwar id-dinja għan-numru li ma jispiċċa qatt ta’ kotba, cartoons, films u forom oħra ta’ divertiment maħluqa mill-kumpanija Walt Disney.
Diċembru oriġinarjament kellu biss 30 jum skont il-kalendarju Ruman tal-qedem. Meta l-kalendarju ġie mibdul għall-kalendarju Ġiljan , Diċembru kiseb ġurnata oħra, li għamlu s-seba’ u l-aħħar xahar fis-sena b’31 jum.
Fit-8 ta’ Diċembru tal-1991, il-kapijiet tal-Federazzjoni Russa (RSFSR), ir-Repubblika tal-Belarus u l-Ukrajna ffirmaw il-ftehim dwar it-twaqqif tal-Commonwealth tal-Istati indipendenti, li mmarka t-tmiem tal-Unjoni Sovjetika.
L-Anglo-Sassoni oriġinarjament kellhom l-ismijiet tagħhom għal dan ix-xahar. Wieħed minn dawn l-ismijiet kien Winter Monath, li ovvjament ifisser “xahar tax-xitwa”.
Fl-10 ta’ Diċembru tal-1896, miet il-persuna li ħoloq l-idea tal-premju Nobel, Alfred Nobel. Fit-testment tiegħu, Nobel iddikkjara li l-ġid akkumulat tiegħu jintuża biex jagħti premjijiet lill-membri tas-soċjetà li jagħmlu kisbiet kbar fl-avvanz tal-umanità. Uħud mir-riċevituri l-aktar famużi tal-premju Nobel jinkludu Albert Einstein, Marie Curie, Martin Luther King Jr. u Madre Tereża.
Isem ġdid għal Diċembru daħal fis-seħħ wara li ħafna Anglosassoni ġew konvertiti għall-Kristjaneżmu. F’konformità mat-twemmin ġdid tagħhom huma kienu jsejħu Diċembru Heligh Monath, li jfisser “xahar qaddis”.
It-28 ta’ Diċembru kien meqjus għal eluf ta’ snin bħala l-iktar jum tas-sena li jġib sfortuna. L-oriġini ta’ din is-superstizzjoni tinsab fl-istorja ta’ Kristu, peress li kien jingħad li f’dan il-jum is-sultan renjanti Erodi ordna l-qtil tat-trabi subien kollha f’tentattiv biex jinqatel Ġesù Kristu. Sa relattivament reċentement kien ikkunsidrat li jkollok sfortuna jekk tibda x-xogħol, avventuri ġodda jew kwalunkwe ħaġa f’dan il-jum.
Dan ix-xahar għandu żewġ tipi ta’ fjuri sinonimi miegħu. L-ewwel waħda hija l-Holly, li nsibuha dejjem matul dan iż-żmien. Fi żminijiet aktar reċenti, il-berries ħomor tal-Holly intqal li jirrappreżentaw il-feriti mdemmija ta’ Ġesù Kristu hekk kif kien imsammar mas-salib. Jekk tħares aktar lura fiż-żmien iċ-Ċelti kienu jemmnu li l-Holy ġġib xorti tajba u protezzjoni. It-tieni fjura hija n-Narcissus Paperwhite, li ġejja mill-familja tan-narċis komuni li jiffjorixxi fix-xitwa. Din il-fjura jingħad li tissimbolizza l-ħlewwa.
Fil-21 ta’ Diċembru tal-1846, intużat l-anestesija għall-ewwel darba fuq pazjent minn Dr Robert Liston fl-isptar tal-kulleġġ tal-università f’Londra.
Hemm ħafna festi reliġjużi importanti matul Diċembru. Nies minn reliġjonijiet differenti jiċċelebraw tradizzjonijiet differenti, bl-Insara jiċċelebraw il-Milied u l-Lhud jiċċelebraw Hanukkah. Filwaqt li l-Milied jiġi ċċelebrat fl-24 u l-25 ta’ Diċembru, li jiċċelebra t-twelid ta’ Ġesù Kristu, Hanukkah tiġi ċċelebrata fil-25 jum ta’ Kislev, fil-kalendarju Ebrajk. Fil-kalendarju Gregorjan komunement rikonoxxut, dan normalment ikun bejn l-aħħar ta’ Novembru u l-aħħar ta’ Diċembru, u jiċċelebra u jiċċelebra l-qawmien tal-Lhud kontra l-oppressori Griegi/Sirjani tagħhom, kif ukoll id-dedikazzjoni mill-ġdid tat-tieni tempju f’Ġerusalemm fit-2 seklu AD.
Għalik, xi jfisser dan ix-xahar?
by skoperta.net | 26/Nov/21 | L-Aħħar Aħbar
L-awtoritajiet tal-Belġju kkonfermaw li nstab l-ewwel każ tal-varjant il-ġdid tal-Covid fil-pajjiż u fl-Ewropa.
Il-varjant il-ġdid li qed jissejjaħ B.1.1.529 instab f’persuna li kienet għadha kemm tirritorna mill-Eġittu u ma marritx fl-Afrika t’isfel jew pajjiżi oħrajn fin-nofsinhar tal-Afrika.
Il-persuna rriżultat pożittiva għall-Covid-19 fit-22 ta’ Novembru u skont l-awtoritajiet ma kinitx imlaqqma.
by skoperta.net | 26/Nov/21 | Arti, Varjetà
Il-biċċa l-kbira tan-nies, lil Vanni Pulé jafuh bħala illużjonist. Fil-fatt, ilu jiddeverti u jgħaġġeb lill-poplu Malti u lit-turisti li jżuruna kif ukoll lin-nies f’pajjiżi oħra, mal-50 sena!
Iżda ftit forsi jafu li Vanni kien jaf ipinġi qabel beda jagħmel il-maġija. Meta kellu biss 13-il sena kienu diġà ppubblikawlu cartoon strips regolari fuq gazzetta lokali. Fil-bidu tas-snin 70 kien ipinġi l-karikaturi fuq ġurnal ewlieni. Kompla jpinġi u jpitter u tgħallem taħt Harry Alden u Anthony Calleja filwaqt li ħa kors tal-Masters f’Upper Saint Martin’s Art College, Londra.
Ħa sehem f’diversi wirjiet kollettivi kemm f’Malta kif ukoll barra. Madwar sitt snin ilu kellu wirja solo f’Spazju Kreattiv tal-Kavallier ta’ San Ġakbu. Minn dak iż-żmien, il-pitturi tiegħu inxterdu mal-Ingilterra, l-Italja, l-Amerika u l-Awstralja, f’kollezzjonijiet privati.
Nhar is-Sibt 27 ta’ Novembru se tiftaħ wirja oħra solo tiegħu bl-isem ta’ Ilwien, fl-Imperial, tas-Sliema, fejn, f’żewġ swali kbar, se jiġu esibiti madwar 45 biċċa oriġinali biż-żejt, akkwarelli u akriliċi. Din se tibqa’ miftuħa sal-14 ta’ Diċembru bejn id-9 ta’ filgħodu u s-7 ta’ filgħaxija.
Din se ssir b’kollaborazzjoni mal-Malta Cultural Institute u l-wirja se tiżżanżan waqt kunċert nhar is-Sibt filgħaxija.
Min jixtieq iżur jista’ jmur fil-ġranet imsemmija hawn fuq, imma importanti li jkun imlaqqam u jilbes il-maskra waqt li jkun hemm. L-Imperial għandhom parkeġġ taħt l-art.
