by skoperta.net | 25/Jul/22 | Ġrajjiet, Kurrenti
L-Unjoni Ewropea approvat vaċċin tal-ġidri r-riħ biex jintuża kontra l-ġidri tax-xadini wara li l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ddikjarat it-tixrid tagħha bħala emerġenza tas-saħħa globali.
Fi stqarrija, ġie kkonfermat li l-Kummissjoni Ewropea estendiet l-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq għall-vaċċin tal-ġidri r-riħ tal-kumpanija, Imvanex, biex tinkludi protezzjoni mill-ġidri tax-xadini. L-approvazzjoni hija valida fl-Istati Membri kollha tal-Unjoni Ewropea kif ukoll fl-Islanda, il-Liechtenstein, u n-Norveġja.
L-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini (EMA) twettaq valutazzjoni xjentifika tal-mediċini u tagħti rakkomandazzjoni dwar jekk xi mediċina għandhiex titqiegħed fis-suq.
Madankollu, taħt il-liġi tal-UE l-EMA m’għandha l-ebda awtorità li fil-fatt tippermetti l-kummerċjalizzazzjoni fil-pajjiżi differenti fil-blokk. Hija l-Kummissjoni Ewropea li hija l-korp awtorizzanti u tieħu deċiżjoni legalment vinkolanti bbażata fuq ir-rakkomandazzjoni tal-EMA.
Il-Kap Eżekuttiv Paul Chaplin qal li d-disponibbiltà ta’ vaċċin approvat tista’ ttejjeb b’mod sinifikanti r-rieda tan-nazzjonijiet biex jiġġieldu l-mard emerġenti, iżda permezz biss ta’ investimenti u ppjanar strutturat tat-tħejjija bijoloġika”
Nhar is-Sibt, il-WHO ddikjarat it-tifqigħa tal-ġidri tax-xadini, li affettwat madwar 16,000 ruħ f’75 pajjiż, bħala emerġenza tas-saħħa globali – l-ogħla allarm li tista’ twassal l-aġenzija tas-saħħa tan-Nazzjonijiet Uniti.
L-Imvanex ilu approvat fl-UE mill-2013 għall-prevenzjoni tal-ġidri r-riħ.
Tqies ukoll bħala vaċċin potenzjali għall-ġidri tax-xadini minħabba x-xebh bejn il-virus tal-ġidri tax-xadini u l-virus tal-ġidri r-riħ.
Il-ġidri tax-xadini hija inqas perikoluża u li tittieħed mill-ġidri r-riħ, li ġiet eradikata fl-1980.
L-ewwel sintomi tal-ġidri tax-xadini huma deni, uġigħ ta’ ras, uġigħ fil-muskoli u uġigħ fid-dahar matul ħamest ijiem.
Sussegwentement jidhru raxx fuq il-wiċċ, il-pali tal-idejn u l-qigħan tas-saqajn, segwiti minn ponot imqabbża.
Żieda fl-infezzjonijiet tal-ġidri tax-xadini ġiet irrappurtata mill-bidu ta’ Mejju barra l-pajjiżi tal-Afrika tal-Punent u Ċentrali fejn il-marda ilha endemika.
by Loriana Mazzonello | 20/May/22 | Ambjent, Varjetà
Il-mikroplastiks huma biċċiet żgħar tal-plastik inqas minn ħames millimetri. Dawn il-mikroplastiks instabu kullimkien, instabu fl-oċeani, fl-arja, fil-ħamrija, fl-ikel tagħna, fl-ilma tal-fliexken kif ukoll fl-ilma tal-vit. Instabu f’aktar minn 94% tal-ilma tal-vit fl-Istati Uniti u 72% fl-Ewropa, kif ukoll f’93% tal-ilma tal-fliexken madwar id-dinja.
Huwa stmat li tmien miljun tunnellata ta’ plastik jidħlu fl-oċeani tagħna kull sena. Il-mikroplastiks huma faċli biex jiġu diġeriti, minħabba d-daqs żgħir tagħhom, u issa huma s-suġġett ta’ reviżjoni tas-saħħa mill-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO).
Hemm żewġ tipi ta’ mikroplastiks: mikroplastiks primarji u mikroplastiks sekondarji. Il-mikroplastiks primarji jinkludu microfibers imxerrda minn ħwejjeġ u drappijiet oħra, bħal xbieki tas-sajd, kif ukoll partiċelli maħluqa għal skopijiet kummerċjali, bħall-kożmetiċi.
Il-mikroplastiks sekondarji huma partiċelli ffurmati meta oġġetti tal-plastik akbar, bħal fliexken tal-ilma, jiddegradaw. Din id-diżintegrazzjoni hija kkawżata minn espożizzjoni għal fatturi ambjentali, prinċipalment ir-radjazzjoni tax-xemx u l-mewġ tal-oċeani.
Il-kwistjoni bil-mikroplastiks hija li, bħall-plastiks kollha, ma jiddegradawx faċilment f’molekuli li ma jagħmlux ħsara. Il-plastik jista’ jieħu mijiet jew eluf ta’ snin biex jiddiżintegra, u sadanittant ikollu impatt negattiv fuq l-ambjent. Il-mikroplastiks huma evidenti bħala frammenti żgħar tal-plastik ikkuluriti fir-ramel. Fl-oċeani, it-tniġġis mikroplastiku ħafna drabi jiġi kkunsmat mill-annimali tal-baħar.
Instabu mikroplastiks f’organiżmi tal-baħar li jvarjaw minn plankton sal-baleni, kif ukoll frott tal-baħar kummerċjali u ilma tax-xorb. Is-sistemi standard tat-trattament tal-ilma, b’mod allarmanti, ma jistgħux jeliminaw l-evidenza kollha tal-mikroplastiks. Il-mikroplastiks fl-oċean jistgħu jitħalltu ma’ komposti tossiċi oħra qabel ma jiġu kkunsmati minn ħlejjaq tal-baħar, u jikkomplikaw aktar is-sitwazzjoni.
L-evidenza xjentifika turi li l-mikroplastiks għandhom effetti negattivi fuq l-ekosistemi vulnerabbli (eż. sikek tal-qroll, ibħra fondi, reġjuni polari), il-bijodiversità (il-ħajja tal-baħar kollha mill-plankton sa mammiferi marittimi kbar) u s-saħħa tal-bniedem.
X’nistgħu nagħmlu? Modi sempliċi biex tevita l-mikroplastik fil-ħajja ta’ kuljum tiegħek:
- Naqqas il-konsum tal-laħam u l-ħut.
M’hemmx għalfejn issir vegan iżda wieħed jista’ jikkunsidra li jmur għal dieta flexitarian fl-għażla tal-ikel tiegħu. Mhux l-ewwel darba li rajna xi stampa ta’ ħuta maqsuma min-nofs bl-istonku mimli plastik li tkun belgħet maż-żmien, dan iġiegħlna naħsbu li dak li jieklu huma nieklu aħna. Iktar ma t-tniġġis tal-plastik fl-oċean jiżdied, iktar is-sitwazzjoni tiggrava. Hemm evidenza li tissuġerixxi li l-mikroplastiks u n-nanoplastik jistgħu jiċċaqalqu mill-istonku tal-ħut għat-tessut tal-muskoli tagħhom, li huwa dak li l-bnedmin tipikament jieklu.
Li nevitaw il-frott tal-baħar huwa pass importanti biex nillimitaw il-mikroplastiks li nibilgħu. Il-bidla għal dieta vegana tnaqqas ukoll l-emissjonijiet tal-gassijiet serra, u tagħmilha waħda mill-aktar għażliet ta’ stil ta’ ħajja li ma jagħmlux ħsara lill-ambjent. Irkaptu tas-sajd abbandunat bħal xbieki u ħbula, imsejjaħ “ghost fishing gear” jammonta għal madwar 10% tal-iskart kollu fl-oċean, għalhekk l-evitar tal-ħut iżomm il-plastik barra mill-oċean kif ukoll minn ġisimna.
- Issaħħanx l-ikel fil-kontenituri tal-plastik fil-microwave.
Wieħed isibha iktar faċli meta jsaħħan il-fdalijiet tal-ikel jew ikel tat-take out direttament mill-konenitur, iżda il-BPA u phthalates miżjuda mal-plastik inixxi ħafna aktar faċilment meta msaħħna. Dawn jinkludu plastik tat-Tupperware, għotjien, kaxxi tat-take-away u l-ikel iffriżzat li jissaħħan direttament mill-pakkett. Minflok ittrasferixxi l-ikel għal kontenitur tal-ħġieġ jew taċ-ċeramika.
- Tużax tazzi tat-takeaway.
Tazzi tat-takeaway tal-karti wkoll jirrilaxxaw mikroplastiks meta jkunu esposti għal likwidi sħan. Dan ifisser li t-tazza tal-kafè sħuna ta’ filgħodu tiegħek meħuda f’tazza li tintrema qed iżżid mal-konsum personali tal-mikroplastik tiegħek.
Investi f’tazza tal-kafè li tista’ terġa’ tintuża magħmula mill-istainless steel jew mill-ħġieġ biex tużaha fil-ħanut tal-kafè favorit tiegħek. Li wieħed jieħu il-magg tiegħu stess inaqqas l-iskart ukoll.
- Ixtri kożmetiċi mingħajr plastik.
Prodotti tal-kura personali ħafna drabi jinkludu komponenti tal-plastik. Lozjonijiet u kremi tal-ġilda, pereżempju, spiss jinkludu plastik biex jippromwovu l-assorbiment. Ħafna minn dawn il-prodotti jiġu wkoll f’kontenituri żgħar tal-plastik li huma diffiċli biex jiġu riċiklati u ħafna drabi jintremew b’mod li jagħmel ħsara.
Minflok, agħżel prodotti naturali b’alternattivi bijodegradabbli jew għażliet mingħajr plastik.
- Uża l-weraq tat-te minflok il-boroż tat-te.
Il-biċċa l-kbira tal-boroż tat-te huma magħmula minn bejn wieħed u ieħor 25% tal-plastik, u anke dawk li huma mmarkati bħala karta huma ġeneralment imwaħħlin flimkien bil-polypropylene, li huwa tip ta’ plastik.
Ipprova ssostitwixxi l-boroż tat-te, bil-weraq tat-te, jew uża boroż tat-te li jistgħu jerġgħu jintużaw u li jistgħu jerġgħu jimtlew.
- Farfar u uża l-hoover regolarment.
Minħabba li dawn il-frammenti ċkejkna tal-plastik huma tant mikroskopiċi, jitħalltu fit-trab taħt is-sodod tagħna, fil-kantunieri ta’ djarna, u fl-arja. It-tfarfir u l-vacuuming fuq bażi regolari jistgħu jgħinu biex nipprevjenu milli niġbduhom man-nifs tagħna. (Idealment meta tuża l-vaccum wieħed għandu juża filtru tal-HEPA).
- Ixtri ħwejjeġ magħmula minn materjali naturali.
Huwa tajjeb li nibdew naħsbu b’aktar reqqa dwar il-ħwejjeġ li nixtru. Minflok ma tagħżel ħwejjeġ ibbażati fuq il-plastik, fittex ditti li jutilizzaw biss materjali naturali bħall-qoton, il-ħarir, is-suf, il-qanneb u l-għażel. B’dan il-mod ir-riskju tat-tniġġis mikroplastiku jinżel ħafna.
- Ixtri filtru tal-ilma, u waqqaf l-użu tal-ilma fil-fliexken
Il-mikroplastik jinsab ukoll fit-tajers tal-karozzi. Il-frizzjoni mit-triq tikkawża t-tajers li jkissru u jitfgħu partiċelli tal-plastik, li mbagħad jakkumulaw fl-arja.
by skoperta.net | 27/Jan/22 | Ġrajjiet, Kurrenti
Impjegati attwali u preċedenti qed jakkużaw lid-direttur ewlieni tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa fil-Paċifiku tal-Punent b’imġiba razzista, mhux etika u abbużiva li ddgħajjef l-isforzi tal-aġenzija tas-saħħa tan-NU biex trażżan il-pandemija tal-Covid-19.
L-allegazzjonijiet ġew ippreżentati f’ilment ippreżentat f’Ottubru u għal darb’oħra f’imejl il-ġimgħa li għaddiet, mibgħuta minn impjegati mhux identifikati lit-tmexxija u lill-bord eżekuttiv.
Fl-imejl intqal li l-allegazzjonijiet qed jiġu ppreżentati f’isem 30 impjegat u jirriflettu l-esperjenzi ta’ aktar minn 50 persuna.
L-ilment intern u l-imejl jiddeskrivu atmosfera tossika b’kultura ta’ bullying sistemiku u ridikolazzjoni pubblika fil-kwartieri ġenerali tal-WHO fil-Paċifiku tal-Punent f’Manila, immexxija minn Dr Takeshi Kesai, direttur ta’ reġjun vast li jinkludi ċ-Ċina u pajjiżu, il-Ġapan.
11-il impjegat tal-WHO li ħadmu għal Kasai qalu li spiss juża’ lingwaġġ razzista u jagħmel rimarki dispreġġjattivi.
Kasai qed jiġi wkoll akkużat li qasam informazzjoni potenzjalment sensittiva dwar il-vaċċin mal-Ġappun, wieħed minn 37 pajjiż fir-reġjun li jmexxi.
Huwa ċaħad l-allegazzjonijiet kollha u qal li malli sar jaf, mill-ewwel ħa passi biex jikkomunika mal-istaff kollu tiegħu.
Qal ukoll li impenjat li jagħmel bidliet li jiżguraw ambjent tax-xogħol pożittiv għall-istaff kollu tal-WHO fir-reġjun.
Madanakollu, minn midja internazzjonali qed jingħad li messaġġ intern tal-WHO juri li f’laqgħa l-ġimgħa li għaddiet, Kasai ordna lid-diretturi kollha tiegħu u r-rappreżentanti tal-pajjiż biex jiċħdu l-akkużi li saru fil-konfront tiegħu u jagħtuh appoġġ totali.
by skoperta.net | 24/Jan/22 | Ġrajjiet, Kurrenti
Il-mistoqsija li qiegħda fuq fomm kulħadd bħalissa hija dik jekk hux possibbli li l-pandemija tiġi fi tmiemha din is-sena, anki minħabba li dan l-aħħar ħarġu stqarrijiet li taw ftit tama li dan jista’ jkun possibbli.
Madanakollu, jidher li l-Għaqda Dinjija tas-Saħħa qed twassal fehmiet totalment differenti dwar dan.
Id-direttur tal-Għaqda Dinjija tas-Saħħa għall-Ewropa Hans Kluge qal li l-varjant Omicron mexxa l-pandemija f’fażi ġdida u jista’ jwassal ukoll biex il-pandemija tiġi fi tmiemha fl-Ewropa.
Huwa qal li jista’ jkun li r-reġjun miexi lejn l-aħħar fażi tal-pandemija, filwaqt li żied jgħid li l-Omicron jista’ jinfetta 60 fil-mija tal-Ewropej sa Marzu.
Kluge qal li ladarba ż-żieda ta’ każijiet tal-Omicron madwar l-Ewropa tonqos, se jkun hemm numru mhux ħażin ta’ xhur ta’ immunità globali, jew grazzi għall-vaċċin jew minħabba li n-nies ikollhom l-immunità minħabba l-infezzjoni, u wkoll ibaxxu l-istaġjonalità.
Żied jgħid li qed jantiċipaw li jkun hemm perjodu kwiet qabel ma l-Covid-19 jista’ jerġa’ lura lejn l-aħħar tas-sena, iżda mhux neċessarjament li terġa’ lura l-pandemija.
Min-naħa l-oħra, il-kap tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa Tedros Adhanom Ghebreyesus qed jibqa’ jwissi dwar il-possibilità li joħorġu aktar varjanti u qal li huwa perikoluż li wieħed jassumi li l-Omicron huwa l-aħħar wieħed jew li ninsabu fl-aħħar fażi tal-pandemija.
Madanakollu huwa qal li xorta jista’ jkun li l-agħar tal-pandemija jiġi fi tmiemu din is-sena, jekk jintlaħqu xi miri ewlenin.
by skoperta.net | 19/Jan/22 | Ġrajjiet, Kurrenti
Il-kap tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus wissa li l-pandemija għadha m’għaddietx, u qal li x’aktarx ikomplu joħorġu varjanti ġodda wara l-Omicron minħabba li dan tal-aħħar qed jikkawża żieda fil-każijiet globalment.
Il-varjant Omicron, li huwa trażmissibbli ħafna, ġie identifikat għall-ewwel darba fl-aħħar tas-sena li għaddiet u nfirex madwar id-dinja. Dan il-varjant qed iwassal għal numru ta’ każijiet rekord fl-Ewropa u globalment.
Uffiċjali tal-WHO qalu li filwaqt li l-varjant huwa inqas sever bħala medja, xorta qed jikkawża dħul fl-isptarijiet u mewt.
Id-direttur eżekuttiv tal-programm tal-emerġenzi tas-saħħa tal-WHO Mike Ryan qal li wieħed jitkellem dwar dan il-varjant bħala virus ħafif jew inqas sever jagħti l-impressjoni li dan ikun inqas sever fl-impatt tiegħu fuq is-sistema tas-saħħa. Huwa qal li dan mhux il-każ jekk il-virus ikun kapaċi jinfirex bla kontroll fis-soċjetà kollha u għalhekk qed jibqgħu jappellaw biex jinżammu u jiġu segwiti l-miżuri.
L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ħarġet dawn it-twissijiet hekk kif xi gvernijiet qed jissuġġerixxu li jistgħu jittrattaw il-Covid-19 bħala marda endemika, jiġifieri waħda li tinstab regolament fost in-nies bħal virus tar-riħ jew tal-influwenza.
