by skoperta.net | 30/Jul/22 | L-Aħħar Aħbar
Il-Brażil u Spanja rrappurtaw l-ewwel imwiet tagħhom mill-ġidri tax-xadini.
Raġel ta’ 41 sena fil-Brażil sar l-ewwel fatalità mill-virus barra l-Afrika. Spanja ħabbret l-ewwel mewt tagħha ftit wara, li hija wkoll l-ewwel mewta fl-Ewropa.
Il-ġimgħa li għaddiet, l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ddikjarat it-tifqigħa tal-ġidri tax-xadini bħala emerġenza tas-saħħa globali.
Iżda l-infezzjonijiet huma ġeneralment ħfief u r-riskju għall-popolazzjoni ġenerali huwa baxx.
Skont il-ministeru tas-saħħa tal-Brażil, il-vittma hemmhekk sofra minn limfoma u sistema immuni mdgħajfa, u l-komorbiditajiet aggravaw il-kundizzjoni tiegħu.
Il-Brażil s’issa rrapporta 1,066 każ ikkonfermat u 513-il każ suspettat tal-virus. Dejta mill-ministeru tas-saħħa tal-Brażil tindika li aktar minn 98% tal-każijiet ikkonfermati kienu f’irġiel li jkollhom x’jaqsmu sesswalment mal-irġiel.
Ftit wara, il-ministeru tas-saħħa ta’ Spanja kkonferma l-ewwel mewt fl-Ewropa mill-virus.
F’rapport, il-ministeru qal li minn 3,750 pazjent bil-ġidri tax-xadini b’informazzjoni disponibbli, 120 jew 3.2% ddaħħlu l-isptar u miet wieħed. Madankollu, ma ngħatatx aktar informazzjoni dwar il-vittma.
Skont iċ-Ċentri għall-Kontroll u l-Prevenzjoni tal-Mard, hemm 21,148 każ madwar id-dinja.
Il-virus tal-ġidri tax-xadini huwa membru tal-istess familja tal-virus tal-ġidri r-riħ, għalkemm huwa ħafna inqas sever u l-esperti jgħidu li ċ-ċansijiet ta’ infezzjoni huma baxxi.
Jaħkem l-aktar f’partijiet remoti tal-pajjiżi tal-Afrika ċentrali u tal-punent, ħdejn il-foresti tropikali tropikali.
L-uffiċjali tas-saħħa qed jirrakkomandaw li nies fl-ogħla riskju ta ‘espożizzjoni għall-virus, inklużi xi irġiel omosesswali u bisesswali, kif ukoll xi ħaddiema tal-kura tas-saħħa, għandhom jiġu offruti vaċċin.
Il-ġimgħa li għaddiet, id-direttur ġenerali tal-WHO Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus qal li d-dikjarazzjoni tat-tifqigħa bħala emerġenza tas-saħħa globali tgħin biex jitħaffef l-iżvilupp tal-vaċċini u l-implimentazzjoni ta’ miżuri biex jillimitaw it-tixrid tal-virus.
Dr Tedros qal li r-riskju tal-ġidri tax-xadini huwa moderat globalment, iżda għoli fl-Ewropa.
Iżda, żied jgħid, “din hija tifqigħa li tista ‘titwaqqaf bl-istrateġiji t-tajbin”. Il-WHO qed toħroġ rakkomandazzjonijiet, li tittama li tħeġġeġ lill-pajjiżi biex jieħdu azzjoni biex iwaqqfu t-trażmissjoni tal-virus u jipproteġu lil dawk l-aktar f’riskju.
by skoperta.net | 25/Jul/22 | Ġrajjiet, Kurrenti
L-Unjoni Ewropea approvat vaċċin tal-ġidri r-riħ biex jintuża kontra l-ġidri tax-xadini wara li l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ddikjarat it-tixrid tagħha bħala emerġenza tas-saħħa globali.
Fi stqarrija, ġie kkonfermat li l-Kummissjoni Ewropea estendiet l-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq għall-vaċċin tal-ġidri r-riħ tal-kumpanija, Imvanex, biex tinkludi protezzjoni mill-ġidri tax-xadini. L-approvazzjoni hija valida fl-Istati Membri kollha tal-Unjoni Ewropea kif ukoll fl-Islanda, il-Liechtenstein, u n-Norveġja.
L-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini (EMA) twettaq valutazzjoni xjentifika tal-mediċini u tagħti rakkomandazzjoni dwar jekk xi mediċina għandhiex titqiegħed fis-suq.
Madankollu, taħt il-liġi tal-UE l-EMA m’għandha l-ebda awtorità li fil-fatt tippermetti l-kummerċjalizzazzjoni fil-pajjiżi differenti fil-blokk. Hija l-Kummissjoni Ewropea li hija l-korp awtorizzanti u tieħu deċiżjoni legalment vinkolanti bbażata fuq ir-rakkomandazzjoni tal-EMA.
Il-Kap Eżekuttiv Paul Chaplin qal li d-disponibbiltà ta’ vaċċin approvat tista’ ttejjeb b’mod sinifikanti r-rieda tan-nazzjonijiet biex jiġġieldu l-mard emerġenti, iżda permezz biss ta’ investimenti u ppjanar strutturat tat-tħejjija bijoloġika”
Nhar is-Sibt, il-WHO ddikjarat it-tifqigħa tal-ġidri tax-xadini, li affettwat madwar 16,000 ruħ f’75 pajjiż, bħala emerġenza tas-saħħa globali – l-ogħla allarm li tista’ twassal l-aġenzija tas-saħħa tan-Nazzjonijiet Uniti.
L-Imvanex ilu approvat fl-UE mill-2013 għall-prevenzjoni tal-ġidri r-riħ.
Tqies ukoll bħala vaċċin potenzjali għall-ġidri tax-xadini minħabba x-xebh bejn il-virus tal-ġidri tax-xadini u l-virus tal-ġidri r-riħ.
Il-ġidri tax-xadini hija inqas perikoluża u li tittieħed mill-ġidri r-riħ, li ġiet eradikata fl-1980.
L-ewwel sintomi tal-ġidri tax-xadini huma deni, uġigħ ta’ ras, uġigħ fil-muskoli u uġigħ fid-dahar matul ħamest ijiem.
Sussegwentement jidhru raxx fuq il-wiċċ, il-pali tal-idejn u l-qigħan tas-saqajn, segwiti minn ponot imqabbża.
Żieda fl-infezzjonijiet tal-ġidri tax-xadini ġiet irrappurtata mill-bidu ta’ Mejju barra l-pajjiżi tal-Afrika tal-Punent u Ċentrali fejn il-marda ilha endemika.
by Dr Georgiana Farrugia Bonnici | 31/May/22 | Saħħa, Varjetà
Il-monkeypox hija marda kkaġunata minn virus li ġej minn l-istess familja tal-ismallpox, li kienet ġiet eradikata permezz ta’ vaċċin. Għaldaqstant, jidher li dan il-vaċċin tal-ismallpox jista’ wkoll jipprevjeni madwar 85% mill-marda tal-monkeypox.
Din il-marda ilha teżisti madwar 50 sena, hija l-iktar komuni fl-Afrika u ġiet skoperta l-ewwel fi grupp ta’ xadini.
Il-marda tista’ taffettwa lil kulħadd, minn tfal sa anzjani, u għandha perjodu ta’ inkubazzjoni ta’ madwar 7-21 jum.
L-ewwel sintomi li jistgħu jfeġġu huma għeja, deni, uġigħ fil-muskoli jew fir-ras, u glandoli minfuħin, speċjalment fl-għonq jew tar-ras. Wara, ġeneralment joħroġ ukoll raxx li jiżviluppa f’ponot pjuttost imdaqqsin li jkunu mimlijin b’likwidu isfar. Dawn il-ponot huma l-iktar komuni li jfeġġu fil-wiċċ, fl-idejn jew fis-saqajn, fil-partijiet ġenitali jew anke fil-ħalq. Huwa f’dan l-istadju li l-marda ssir infettiva, sakemm eventwalment jaqgħu l-aħħar qxur tal-ponot.
Il-virus tal-monkeypox normalment idum biex jgħaddi kompletament bejn 2-4 ġimgħat u s’issa jidher li ma jħallix impatti serji fuq il-ġisem.
It-trattament ghal din il-kundizzjoni huwa wieħed konsersattiv li hu mmirat sabiex jitnaqqsu s-sintomi. Ir-raxx eventwalment jinxef waħdu. Dan il-virus jista’ jittieħed mill-arja jew permezz ta’ kuntatti diretti ma’ persuni infettati, inkluż kuntatti ma’ likwidi li ġejjin minn persuni infettati, li jinsabu f’xugamani, lożor u anke ħwejjeġ.
F’każ li jfeġġu xi sintomi li jistgħu jkunu simili ta’ dawk tal-monkeypox, wieħed għandu jfittex għajnuna medika mill-aktar fis, jevita kuntatti sesswali u jżomm lilu innifsu iżolat ħalli wieħed inaqqas milli jinfirex.
Jekk tixtieq issegwi l-blog tiegħi tista’ tagħmel dan billi tagħmel LIKE fuq din il-paġna ta’ Facebook: ×Be Holistically Healthy, MD× By Dr. Georgiana Farrugia Bonnici | Facebook
Jekk għandek xi mistoqsijiet li trid tistaqsi jew xi suġġett li tixtieq li nitkellmu dwaru ibagħtilna fuq info@skoperta.net
by skoperta.net | 22/May/22 | L-Aħħar Aħbar
L-Iżrael u l-Iżvizzera huma l-aħħar pajjiżi li kkonfermaw każijiet tal-Monkeypox, u b’hekk in-numru totali ta’ nazzjonijiet li rrappurtaw tifqigħat tela’ għal 14.
Iż-żewġ pajjiżi qalu li identifikaw persuna waħda infettata li reċentement ivvjaġġat, iżda l-awtoritajiet f’Iżrael qalu li qed jinvestigaw każijiet suspettati oħra.
Aktar minn 80 każ ġew ikkonfermati fit-tifqigħa reċenti fl-Ewropa, l-Istati Uniti, il-Kanada u l-Awstralja.
Il-Monkeypox hija l-aktar komuni f’partijiet remoti tal-Afrika Ċentrali u tal-Punent.
Għalkemm din it-tifqigħa ma kinitx mistennija mix-xjenzati, il-Monkeypox m’għandhiex it-tendenza li tinfirex faċilment bejn in-nies u r-riskju għall-pubbliku usa’ jingħad li huwa baxx.
M’hemm l-ebda vaċċin speċifiku għall-Monkeypox, iżda l-vaċċin tal-ġidri joffri protezzjoni ta’ 85% peress li ż-żewġ viruses huma pjuttost simili.
L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa qalet li qed jiġu investigati 50 każ ieħor suspettat – mingħajr ma semmiet il-pajjiżi involuti – u wissiet li aktar infezzjonijiet x’aktarx jiġu kkonfermati.
Wara li t-tifqigħa ġiet identifikata għall-ewwel darba fir-Renju Unit, il-virus beda jiġi skopert madwar l-Ewropa – bl-aġenziji tas-saħħa pubblika fi Spanja, il-Portugall, il-Ġermanja, il-Belġju, Franza, l-Olanda, l-Italja u l-Iżvezja kollha jikkonfermaw il-każijiet.
Fi stqarrija nhar il-Ġimgħa, il-WHO qalet li t-tifqigħat riċenti ma kinux tas-soltu peress li kienu qed iseħħu f’pajjiżi fejn il-marda ma kinitx endemika.
Għadu mhux ċar għaliex din it-tifqigħa mhux mistennija qed isseħħ issa.
Possibbiltà waħda hija li l-virus inbidel b’xi mod, għalkemm bħalissa ftit hemm evidenza li tissuġġerixxi li dan huwa varjant ġdid.
Minbarra l-każijiet Ewropej, l-Awstralja kkonfermat li raġel li kien ivvjaġġa lejn ir-Renju Unit ħa l-virus.
Fl-Amerika ta’ Fuq, l-awtoritajiet tas-saħħa fl-istat Amerikan ta’ Massachusetts qalu li raġel li reċentement ivvjaġġa lejn il-Kanada kien irriżulta pożittiv għall-virus.
L-Aġenzija tas-Saħħa Pubblika tal-Kanada qalet li identifikat żewġ każijiet fil-Quebec.
by Lynn Aquilina | 07/Mar/22 | Riflessjonijiet, Varjetà
Restoranti, skejjel u l-ajruport magħluq, laqgħat imħassra u quddies ma setgħux isiru aktar fil-knejjes. Anzjani u dawk in-nies kollha li huma vulnerabbli ġew imħeġġa u obbligati jibqgħu d-dar. Kumpaniji li setgħu jisfruttaw is-sistema tat-teleworking bdew jgħidu lill-impjegati biex jaħdmu mid-dar. Stay safe stay at home saret il-mantra li kont tisma’ xħin kont tixgħel it-televiżjoni b’mod partikolari fix-xhur bejn Marzu u Ġunju li għadda.
F’temp ta’ ġurnata ħajjitna nqalbet ta’ taħt fuq. Bħal donnu tpoġġiet bomba li ħadd ma seta’ jinduna biha u jaraha u f’daqqa waħda din splodiet u farrket il-ħajja li konna nafu u li konna mdorrijin ngħixu qabel. L-arja kienet tinħass tqila bit-tensjoni, ansjetà, biża’ u inċertezzi. Ma stajtx nimmaġina kif ħa ngħix mingħajr il-ħajja soċjali. Ħassejt li parti minni tqaċċqtet u mietet, għalija din hi l-pulmun li ttini nifs ġdid, meta ngħeja u nħossni li nkun qed nifga d-dar nara l-istess uċuħ. Li naħdem mid-dar, ukoll m’għenitx għax kieku naħdem barra mid-dar niltaqa’ ma’ xi kollegi, imma hekk il-kuntatt uman inqatagħli totalment.
Niskanta kif il-folja tinqaleb. Fejn qabel kont niġi kkritikata li kont inkun dejjem fuq facebook, għax ma jkollix x’nagħmel. Issa l-maġġoranza tan-nies ġiet bħali għax inkella ma nkunux in touch ma’ x’qed jiġri fid-dinja. Biex inżomm ruħi okkupata qed naqra ħafna aktar, qed nitgħallem l-Ispanjol u bdejt nikteb ktieb ukoll.
Madanakollu, issa ħafna mir-restrizzjonijiet qed jitneħħew, bdejna noħorġu u nissoċċjaliżżaw aktar. Qisu l-virus f’daqqa waħda sparixxa, tgħid għax issa ħafna minna ħadna l-booster u allura beda jaħdem? Jew għax qegħdin f’nofs kampanja elettorali, u allura bħal donnu l-Covid warrab min-nofs biex ma jtellifx liż-żewġ partiti ewlenin mill-kampanji elettorjali tagħhom?
Ma nafx x’inhi eżatt ir-raġuni, imma minn ħaġa waħda jien ċerta, li n-nies għadhom jimirdu bil-Covid. Saħansitra għad hawn min jidħol l-isptar u jmut b’dan il-misħut virus. Jiġifieri dan il-virus għadu magħna, għalkemm qed nippruvaw ninjorawh. Wisq nibża’ li ħa jerġa’ jqajjem rasu u jerġa’ jeħdilna l-libertà li ksibna dal-aħħar.
Jekk il-pandemija affettwatni f’kollox, fir-rigward tax-xogħol ma affettwatnix, għax minħabba d-diżabilità tiegħi kif diġà għidt dejjem ħdimt bit-teleworking. Anzi jkolli nistqarr li kont bdejt inħossni li sirt parti min-norma u ma bqajtx minoranza. Imma rajt ħafna posts fuq facebook u nies igergru li ma jistgħux jidraw jaħdmu mid-dar jew li m’għandhomx post adattat minn fejn jaħdmu.
Min bata u għadu jbati bis-solitudni bħali, għax kollox sar b’mod virtwali onlajn u allura kompla naqqas il-ftit kuntatt li kellu soċjalment, u min jieħu gost għax ħeles mill-problema tat-traffiku. Min jeqred li qed jeħxien bil-pasti u l-kejkiet li beda jsajjar u min beda jieħu gost li issa kellu aktar ħin għalih innifsu u biex igawdi n-natura ta’ madwarna. In-natura li sakemm domna msakkrin ġewwa djarna reġgħet ħadet ftit ruħ u ġedded lilha nnifisha.
Imma ma jistax jingħad l-istess fuq in-natura tal-bniedem. Qisu l-bniedem meta jibda jieħu r-ruħ u jibda jara xaqq ta’ dawl f’tarf il-mina, f’dan il-każ qed nirreferi għas-saga tal-Covid, jara x’se jivvinta, issa r-Russja invadiet l-Ukrajna.
L-ansjetà u t-tensjoni qed terġa’ tiżdied fost iċ-ċittadini Ewropej, għax jista’ jkun li ninsabu fuq l-għatba tal-gwerra! Nitolbu u nittamaw li le, għax gwerra qatt ma ħalliet ġid, ħsara u tifrik ma’ kullimkien iġġib biss.
Hekk ngħid bejni u bejn ruħi, kif imma l-bniedem ma jitgħallimx mill-istorja passata tiegħu? Daqskemm ingħaqadna l-popli tad-dinja kollha u ħriġna għonqna għal xulxin fil-bidu tal-pandemija, x’ġara issa biex ir-Russja ddeċidiet li tattakka? Jalla, almenu li bejnietna l-Maltin ikomplu jsaltnu s-sliem u l-għaqda li kien hawn fil-bidu tal-Covid u ma nħallu xejn jifridna!
